Mire que lle digo don Manoel! Non sei se era don Alberte Einstein ou algún outro físico desas sapiencias o que afirmaba con precisión científica que “nada viaxa a maior velocidade que a luz coa excepción das malas noticias”. E malia que, como xa lle dixera antonte, eu non volvera a ter relación ningunha coa miña tía Ascensión dende aquel día no que fun pedirlle axuda para coidar á miña nai cando o cancro manifestouse nela en toda a súa maldade, non faltaron voluntarios a eito para traer a nova da súa morte ao meu coñecemento, aínda antes de que puidera poñer o pé na amura do bou para saltar a terra.
“Castigo de Dios!”
Cuspira a tía Ascensión cando pedinlle que coidara da súa irmá enferma de
cancro. “Non hai tal dios nin tal castigo”, respondera eu. E agora chegáralle a
ela a súa quenda, con outro cancro distinto pero tamén con resultado de morte.
Cancro que, como é evidente, a miña nai non lle contaxiara como ela temía, pois
non só, nin un só día pasou pola nosa casa nos longos meses de agonía que
Peregrina e máis eu sufrimos e gozamos xuntos ata chegar a estar máis preto da
miña nai do que nunca estiven nin estarei na vida de persoa ningunha, nin o
cancro é enfermidade contaxiosa. “Contaxiosa é a maldade!”, dixéralle eu
daquela.
Camiñar é “a
primeira cousa que un neno quere facer e a última que un vello quere deixar”.
É un eficaz tranquilizante e un lecer que non custa nin un céntimo. As avesas
que os medios de transporte convencionais non contamina, consome poucos
recursos naturais e é altamente eficiente. O camiñar tamén é conveniente porque
axuda a pensar. É como se mover os pes fixera mover tamén o corazón e os
pulmóns, e toda esta actividade chamara polo pensamento. E no meu caso a
camiñada dende o peirao da casa MAR ata Bouzas foi para min unha boa ocasión
para remoer no meu peito o carro dos sentimentos ata ser quen de escoller o
camiño do comportamento correcto.
Ata o intre no
que souben da súa morte física non me decatara da continuidade da súa
existencia. Para min a tía Ascensión morrera aquel negro día no que negou a
axuda á súa irmá. E agora a nova do seu óbito axitaba no meu corazón a pantasma
da súa existencia, obrigándome a pensar cal debera ser o meu comportamento. Non
o que a vila agardaba de min senón o que eu agardaba de min mesmo; cal era o
comportamento máis acorde cos valores éticos cos que estaba firmemente
comprometido. E a camiñada era unha boa forma de enfrontar a primeira vaga de
carraxe, esa torpe vinganza de “chegou a túa quenda” e, navegala con xeito como
cando vai mala mar, orzando un pouco cando se sobe pola crista, para logo
apoiar ao descender no punto máis baixo da onda, esquecendo conscientemente o
sucedido e botar o rancor ao faiado das cousas inútiles.
Largo sería, don
Manoel, facer relación detallada de tódalas reviravoltas polas que o meu
pensamento pasou ata chegares á conclusión de que, malia a todo o sucedido, debía
estar no enterro. Ascensión fora a irmá da miña nai, e coma ela gustaba de
repetir, o sangue é máis espeso que a auga. Por suposto que soamente ao
cemiterio, que ben sabe vostede que ás únicas cerimonias relixiosas nas que me
pode atopar son as báquicas, e nesas soamente pola compañía e a boa
conversación.
Cando chegou a
comitiva á porta do cemiterio de Bouzas xa estaba eu no espazo onde ían darlle
terra á miña tía. E non madrugara para aproveitar a render visita aos meus parentes
defuntos, que os que tal homenaxe merecían estaban moi lonxe de alí. Xuntiños para
sempre naquel lugar secreto onde levamos primeiro o cadáver do meu pai no carro
do argazo dos Comesaña, e moitos anos despois as cinzas da miña nai para que agarden xuntos
o soñado día no que os homes cheguen a ser irmáns.
Nestas estaba,
sen outra cousa máis útil que facer que ler os nomes e epitafios escritos nas
lápidas funerarias, cando chamoume a atención a
presenza dunha muller nova, vestida de negro e cun pano na cabeza que tiña todo
o aspecto de estar nos mesmos afáns ca min. Non sei se o que lle conto é
lembranza real ou invención posterior, pero estou por xurar que vin a unha muller
que non fun quen de recoñecer observando a tumba da tía dende un lugar moi
semellante ao meu, e intentando coma min mesmo non chamar moito a atención. E
que, coma eu, estivo no seu lugar ata que lle deron terra ao cadaleito, e non
quedou a escoitar os rezos, pregarias e ladaíñas do crego, ao mellor por pensar
coma min que dos curas e do vento mellor a sotavento. Pasou o día,
volvín ao mar, e non pensei máis no acontecido.
Foi tempo abondo despois cando, por non atopar o peixe que apetecía no posto onde facía normalmente a compra, fun a dar ao da tía Ascensión, onde me atendeu unha rapariga cuxa cara se me facía estrañamente coñecida.
— Bo día teña vostede. A como ten o escarapote?
— Bo día o teña vostede tamén. Supoño que non fala da faneca brava ...
— Por suposto! Sei que hai xente que chama escarapote ao peixe araña, pero soamente os que non miraron xuntos a un e outro peixe. Eu falo do peixe que no norte chaman cabracho.
— E logo? Non irá facer un pastel?
— Vou!
— Pois vai ter traballar arreo porque son pezas pequenas...
— Mellor! Máis saborosas serán!
— Chégalle cun quilo? Pois léveas, que polo prezo non haberá disputa!
— Lévoas logo! E xa me dirás que te dou...
— Pois vostede verá, don Paio! Darme pode darme as grazas; ou moito mellor, e se non lle resulta embarazoso, un bico e unha forte aperta. Porque vostede nono sabe pero Laura é o meu nome e son a filla da súa tía Asunción. Vostede e máis eu somos curmáns.
Quedei pampo!
Logo aquela sensación de familiaridade tiña fondas raigañas! Pasado o primeiro
intre de pasmo dinlle de moi boa gana os bicos e apertas demandadas. E tiven
que recoñecerme a min mesmo que a noticia non me sorprendera tanto como debera,
seguramente porque no meu inconsciente sempre souben que a vida da tía
Ascensión agachaba un segredo que impedíalle perdoar aos demais as cousas que
ela non era capaz de perdoarse a se mesma.
A mire que lle
digo don Manoel! Collín o meu peixe e marchei a casa. Tiven tempo para poñer a auga
a ferver nunha cazola para facer un caldo cunha cenoria, un allo porro, unha
cebola enteira, sal, pementa, unhas follas de loureiro, un pouco de aceite de
oliva e un pouco de viño branco. Quince minutos chega, don Manoel; e logo no
caldo coado e aínda quente engadir o escarapote e deixalo cocer outros 15
minutos. E ata me deu tempo de limpalo de pel e espiñas e esfaragullalo
coidadosamente antes de saíres para o Buraquiño, onde quedara citado coa Laura cando
pechara o seu posto, un pouco máis a salvo de olladas curiosas que na Taberna do
Mincha.
O merlo
canta na rama,
o peixe
nada no mar,
o que vai
camiño adiante:
que ha
facer senón cantar?
