A tasca do "Mincha"

Mire que lle digo don Manoel! Non foi a miseria, non! Farruco e Fina, os pais da miña amiga Sefa, da que quero falarlle hoxe, non deixaron a aldea para virse a traballar a Vigo empuxados coma tantos pola miseria material daquela España dos anos da fame. Nin tampouco pola miseria moral, tan común na época, dos fusilamentos, as sacas e paseos polas envexas e vinganzas. Que a pequena tenda de abarrote que tiñan na aldea de Campobecerros, non podía xerar interese abondo coma para facerlles acabar coma aquel comerciante de Verín ao que non lle chegou ser de dereitas de toda a vida para librarse de ser encerrado no cárcere de Ourense e fusilado para roubarlle o seu patrimonio.

Pero, mire que lle digo don Manoel! Vexo que as pantasmas doutras historias moito mais tráxicas, como a de Fernando Salgueiro e os seus  Caballeros de la Muerte, que heille de contar se chegara a ocasión, estanme afastando da que hoxe quero relatar. Dicía que non foi a fame nin a persecución política o motivo da súa marcha a Vigo, senón a fonda determinación de Farruco e Fina de darlle á Sefa, aquela súa única filla, longamente soñada, e procurada de modo tan obstinado e pertinaz, a posibilidade de ser algo mais que os seus pais na vida. Cousa que, por outra banda, non ten nada de particular, xa que logo é o afán, cobiza e degoro de case que tódolos pais merecedores de tal título.

Así que Farruco, Fina e a pequena Sefa chegaron a Bouzas para instalarse no baixo dunha casa medio derruída da rúa dos Alfolíes, onde ao pouco abriron unha mais tasca que taberna, escura e moi ventada, pero de bo viño e mellor pitanza, pois Fina tiña boa man para a cociña, e o produto era do mellor que daban as terras de Monterrei. Con tan sólidos, e líquidos, argumentos aquela parroquia tivo decontado moita e moi ben disposta freguesía.

Todas as virtudes que adornaban a Fina, estaban en Farruco ausentes. Mirrado coma un xurelo e de curta estatura, andaba sempre a rosmar coma un abesouro. Tan mala xaneta tiña o tipo que ben puidera que lle houberan feito para el o refrán de home pequeno fol de veleno. Que ben se pode dicir que ninguén entraría na tasca do “Mincha”, coma ben sabe que de contado foi coñecida a taberna, se non fora pola súa muller.

O Farruco nacera en Carraxó que é unha aldea preto de Laza. Cando era mozo pasaba todo o ano mortificado polo escarnio dos outros rapaces, pero cando chegaba o entroido, ao vestir a camisola branca, gravata e a chaquetiña curta con flocos dourados, pantalón, faixa e o cinto coas chocas, viraba de temperamento como da noite ao día. E ao poñerse a carauta de madeira e coller na man a zamarra para zorregar á xente que se cruzara no seu camiño saíalle do interno a alma do gato montés que levaba pintado na mitra.

E, mire que lle digo don Manoel! Qué foi o que unha rapariga de tantas virtudes como a Fina puido ver no Farruco aínda nolo preguntamos todos. Mais diso falaremos outro día, que a compañía e moi grata pero vostede ten as súas obrigas.

Non te confíes dos homes

Aínda que os vexas chorar-e,

que as lágrimas xa che din

o pago que che han de dar-e.

Do secreto do voto

Mire que lle digo, don Manoel! Ben sabe vostede que mentres me cheguen as forzas hei de saír á rúa a loitar polo que considero xusto! Que quero mais que a parca me colla na rúa protestando que apampado diante do televisor! Así que se non me veu na manifestación dos xubilados foi porque, ende ben!, había xente abondo como para que os encontros foran froito da casualidade mais que da pouca asistencia.

A quen si que atopei foi ao seu amigo limiao, o Tavo, que moito fíxome rir cos seus contos  e socedallas. Un destes, que puxen por escrito por mor da pouca memoria que as veces teño, pertence por dereito propio á categoría dos sucedidos. E dígolle isto, non porque eu pense que a realidade teña mais valor que a fabulación, que o que enxeño enxeño é, senón porque narrador e ouvinte concordamos na opinión de que o relato describía de xeito sublime a esencia da alma galega e as súas contradicións, como enxergará decontado ao escoitar.

Conta o Tavo que nun día de votacións do pasado recente, chegou a unha aldea da que non imos dar o nome, un autobús que o partido corrupto, cada quen que lle poña o nome que guste, enviaba por parroquias, aldeas, vilares e casais, a recadar aos indecisos con dereito a, que non capacidade de, voto. As xentes do lugar ían subindo paseniño ao autobús pola porta dianteira onde un interventor do partido, todo endomingado e con garabata, entregáballes un bocadillo e un sobre pechado cunha papeleta dentro. Unha das mulleres, mais curiosa o mais inconsciente, intenta abrir o sobre electoral para comprobar o que hai dentro. O interventor, todo alporizado, diríxese a ela nestes termos:

-    Alto aí, miña señora! Que é o que pensa que está a facer? E que vostede non sabe que o voto é secreto?

E mire que lle digo don Manoel! A mulleriña non deu nin chío. Pechou de vez a boca e o sobre e foi sentar no fondo do autobús, o mais lonxe que puido da porta onde aquel home cun traxe tan bo, e tanta sabedoría lle tivera que recordar os dereitos fundamentais que a Constitución consagra!

Goberna ti, goberne el,

todos queren gobernar.

Ou ó goberno ten mel,

ou non mo sei explicar.

A obriga de ser feliz

Mire que lle digo Don Manoel! Xa dicía o fillo da señora Carme que o papel o aguanta todo sen rosmar! Non sei ben se pola súa natureza vexetal ou pola propia condición e temperamento, pouco dado ao estudo das técnicas de descifrado dos xeroglíficos que os animais, de pelo o pluma, bípedes ou cuadrúpedes, dotados ou non de coñecemento, siso e xuízo, decidan gravar no seu lombo, como ben evidencia o feito de que a proba mais antiga da existencia de papel consiste nun feixe de cartas que unha esposa escribiu ao seu marido, un mercador da Ruta da Seda:

“antes casada cun porco ou cun can que contigo”

Mais ben sabe don Manoel, que o meu temperamento pouco ten que ver coa mansedume do papel. Que a estulticia e a ignorancia disfrazada de sabedoría, aínda aos meus anos, seguen a acabar coa escasa paciencia coa que a miña nai tróuxome a esta terra. Lea isto que aquí lle traio, e non me diga que o que di sonche cousas que a excesiva libación de fermentados e destilados, as festas de nadal teñen coma froito inescusable:

Lembrade que a única obriga que tendes para este ano é ser felices e que parte da felicidade a dan os libros.

Aí falaches rapaz! Ser felices coma única obriga! Non loitar por procurar a felicidade propia e allea, non. Ser felices! Así sen mais! Coma un estado de estupidez suprema ao que se chega polo simple feito de ter. De ter cartos, de ter saúde, ou de ter un golpe de sorte no que a felicidade ven incluída baixo o celofán! Nada de camiños cheos de exixencias coma pedras de punta, de vidas inzadas de actos acordes aos nosos valores e principios! A felicidade coma un dereito constitucional polo feito de nacer nunha terra e non en outra!

E aínda mais! A felicidade atópase nos libros. Non está claro se compre lelos ou chega con mercalos. Tampouco se aclara qué tipo de libros son os que a traen incluída: se son os libros de auto axuda, os de fantasía e misterio, ou os das vidas dos santos.

E mire que lle digo, don Manoel! Teño para min que se un libro pódese ler sen que o seu contido provoque en ti mudanza ningunha, non paga a pena tomarse o traballo, que os libros, cando están de verdade vivos, morden e rabuñan, feren e curan, afogan e dan folgos, confortan e desacougan, e son a guía imprescindible na procura da felicidade.

Mire que lle digo don Anxo!

Mire que lle digo, don Manoel! Como di o coñecido verso: viva o meu atrevemento! Así que movido non sei se polas musas ou polo pouco durmir, atrevinme con este poema ao modo trobadoresco, e dedicado aos cincuenta anos (ben levados) que onte “fez en Fez” don Anxo Pintos, cuxa vida as fadas garden polos menos outros cincuenta mais, para ben da cultura galega.

Alá vai, logo:

Bela coisa é,

o que a vossa mercé,
fez en Fez.

Que os ventos e as cordas

Tragan-o con bem,

de Fez