Mire que lle digo don Manoel! Veño de visitar con grande interese e non
menos satisfacción a exposición que o director da Fundación Laxeiro organizou
na sala que a Caixa de Aforros ten nos baixos do teatro García Barbón. Aínda
que, don Manoel, non sei por que sigo a falar de Caixa de Aforros e García
Barbón se xa hai ben anos que nolas roubaron! A exposición leva por nome “Laxeiro en conversa. Un diálogo con artistas contemporáneos” e ten a súa graza; é como se Laxeiro convocara,
en troques de nas mesas do Eligio nas paredes da sala de arte, a un fato de
artistas, Menchu Lamas, Antón Lamazares, Berta
Cáccamo, Correa Corredoira, Antón Goyanes, Anxel Huete e moitos outros, a
unha parolada que so se pode escoitar coa vista.
A min, don Manoel, véuseme ás mentes sen saber moi ben por qué, do que lle
escoitara a don Fernando de Valenzuela
na taberna do Mincha. Contaba don
Fernando que o seu pai, don Ramón de Valenzuela
Otero, coincidira con Xosé Otero
Abeledo, antes de ser Laxeiro, na
pensión de San Antoniño, en
Pontevedra, na que pasaban o tempo facendo desafíos de toca-la frauta; desafíos
que Laxeiro sempre perdía, e que pagaba con debuxos “nos que o dedo matapiollos do pé do Ramón […] aparecía inchado e
pingando”.
Non, don Manoel; ben que me gustaría pero non tiven oportunidade de ter relación
con don Ramón. Lera o “Non agardei por
ninguén” nunha edición arxentina da Editorial
Citania, que fundaran Luís Seoane
e Diego Díaz Dorado en Bos Aires no
1957, e o “Era tempo de apandar” na
colección Arealonga que Xesús Alonso Montero dirixira para Ramón Akal. E tiven a oportunidade de
saudalo no primeiro mitin que Santiago Carrillo deu no Pavillón dos Deportes de
Vigo, aquel no que entraron os rapaces da organización de Ferrol provocando a
ira de moitos dos asistentes coa ostentación dunha bandeira da monarquía, pero
non de falar con el.
Que lle diría? Eu que sei don Manoel! Se cadra preguntaríalle polo Manco de Noceda, un personaxe de “Era tempo de apandar”. Porque gustaríame
saber moito máis del! Ao mellor chegaría a saber algo máis dunha nai que perdín
cando era aínda moi novo e que me dicía cada vez que as mangas do xersei cubríanme
as mans:
-
Sube
esas mangas rapaz que pareces o manco de Noceda!
“Na esquina do Fai Fume, no sitio de
sempre, estaba sentado o Manco de Noceda pedindo esmola cunha pucha entre as
pernas; levaba o máis da mañá e na pucha non había máis que unha cadela e un
patacón que el mesmo puxera de cebo”
Ilustración: retrato de Ramón de Valenzuela por Laxeiro.
