As vodas da Aileen e o Tiniño

Mire que lle digo, Don Manoel! Pouco faltáballe ao noso gaiteiro para que lle tiraran a escaiola da perna e con elo recuperar a súa mobilidade. Aínda que, ben mirado, para perdela de contado co seu matrimonio coa fermosa Aileen, a enfermeira de louros cabelos que o coidara coma as meniñas dos ollos na larga convalecencia no Mercy Hospital. Para min que ao Tiniño, despois de tantos anos errante por esas congostras de Galicia, a perspectiva de ollar tódolos días a mesma paisaxe facíalle estar como a ovella na boca do lobo, desacougado pero sen bulir moito para non ferirse cos cairos.

-          Meu rapaz – dixéralle eu daquela – Que tes na cabeza que faiche dar mais voltas ca unha raposa perseguindo o seu rabo?

-          E logo? Que ía pasar? Caso cunha rapaza bonita, boa, con cartos, con casa de seu. Que mais podo pedir da vida? 

-          Son eu o que pregunto, meu! Tocouche a lotería con Aileen e non vexo que esteas a choutar de alegría!

-          Lévete Xudas!: inda me estorbas máis que me axudas!

Rematou a conversa. O Tino pechouse coma unha ameixa e xa non houbo xeito de sacarlle mais nada dos adentros.

Aileen insistira en invitar á tripulación toda ao convite nupcial, e o capitán e o pesca, que eran mais festeiros que unha gaita, fixeron por atrasar unha miguiña á volta á Bouzas, para deste xeito poder asistir á voda, pois des que morrera o Xan de debaixo da cama o meigallo que tiñamos riba de nos esvaecérase, e levabamos tanto peixe nas bodegas do buque coma doces na barriga dun abade nun día de festa.

Alugáramos un bus para nos levar ata a voda. Aínda hoxe, aos meus anos, teño unha imaxe nidia dese día, desa fraga distinta pero tan semellante á nosa na que ían celebrar a cerimonia da que xa lle falara, os ollos da noiva nos do noivo, as mans xunguidas formando o símbolo do infinito e a ligadura do handfasting ao redor delas nun nó. E as árbores con cintas en espiral dobre, representando a dualidade das cousas, o día e a noite, o nacemento e a morte. E sobre de tódalas cousas, a noiva, un anxo vestido de branco, cunha coroa de flores nos seus cabelos, que daba xenio vela!

Irlanda non é terra de viños pero a cervexa deixase beber. E se tes presa o whisky non é mala alternativa. Comer cómese ben. Bo marisco, aínda que non chega a altura do noso, bo peixe, e boa carne. E un queixo de sete estralos. Na voda serviron moitos pratos, dos que lembro dous: unha sopa de marisco dun sorprendente color branco, e un pastel salgado feito no forno cun recheo de carne picada cuberto por un puré de patacas que aínda sego a facer na casa.

E coma unha festa non é festa sen música, aínda non estaba mediado o xantar cando xa os violíns, a arpa, o bodhrán e unha gaita de barquín que o Tiniño empeñouse en tocar con resultados mais que discutibles, fixéronse donos da celebración.

E, mire que lle digo, Don Manoel! Tanta era a ledicia coa que a festa enchera as nosas almas que ata eu, que son de natural sosegado, púxenme en pe e cantei, con mais convencemento e ganas que arte, aquela de:

Todos os que cantan ben

Arrímanse a unha guitarra

Eu coma canto tan mal

Nin me arrimo nin me chaman

Aileen a de louros cabelos.

Mire que lle digo, Don Manoel! Con toda esta barafunda de historias que lle veño relatando xa non sei se chegueille a contar a de Aileen, a noiva de louros cabelos que coidaba do noso Tiniño no Mercy Hospital de Cork, cando a manobra de largado do aparello rompeulle a perna. Non llo contara? Logo terame que perdoar Don Manoel, pero a miña memoria anda mais leada cun palangre, e por veces, cousa do viño ou dos moitos anos, non sei ben se o que lle conto é vivido ou soñado.

Mais vaimos ao conto, non vaia ser que colla o fío doutra madeixa, e acabemos falando do tempo, que compre sacar da cabeza algo mais que piollos! A cousa é que nunha das veces que tocamos porto en Bantry para unhas reparacións de urxencia, cinco ou seis meses despois da fractura da perna do Tino, atopámonos, agardado por nos, unha carta do gaiteiro anunciándonos a súa voda coa enfermeira que o coidara todos estes meses no Hospital de Cork.

Coñecendo ao Tino, coma eu o coñecía despois de tantas horas contándome as súas venturas e desventuras, a noticia non tiña para min moita credibilidade, así que, fiándoo todo á preguiza dos mecánicos na reparación da avaría, deixámolo barco e tomamos o coñecido Austin FX4, voando cara a Cork coma se nos puxeran un foguete no cu.

Atopamos ao gaiteiro practicando coa muleta no patio do Hospital. Alegrouse moito de vernos, e dos nosos parabéns. Menos das mofas e escarnios que se lle fan adoito aos que van cambiar de estado, mais capeounas sen dar nin chío, cun medio sorriso na comisura da boca. Cando os compañeiros marcharon a molla-la palleta nun Pub da veciñanza, o Tiniño e mais eu fomos dar unha volta polo xardín e a falar mais devagar coma tiñamos por costume a bordo.

Entón abriu o peito e contoume que un par de meses atrás Aileen o invitara a unha festa e nela, diante de tódolos mozos solteiros de Cork, ou boa parte deles, ofreceulle auga para lavar as mans. El lavounas sen nada sospeitar, para quedar abraiado cando os convidados puxéronse entre berros e risas a bater as mans, a bicar a moza e a darlle fortes petadas no lombo a el, e a darlle nun idioma que non era inglés algo que parecían parabéns. Esa noite Aileen contoulle do costume ancestral co que a muller escollía ao seu compañeiro entre tódolos solteiros presentes, o ritual que facía público o compromiso da parella de enlazar as súas vidas para sempre, apoiándose o un ao outro fronte a tódalas treboadas da vida. Faloulle tamén da cerimonia de Unión de Mans, na que o noivo colle coa man dereita a da noiva e a noiva coa esquerda a esquerda do noivo formando os dous o símbolo do infinito. E do vestido branco a da coroa de flores de lavanda nos seus cabelos, do costume de casar usando algo azul, algo novo, algo usado e algo prestado. E a de pasar os trinta días despois da voda bebendo hidromel e facendo o amor ininterrompidamente.

E, mire que lle digo Don Manoel! Eu mireino de fite en fite, porque o gaiteiro contábame aquelas cousas coma se lle sucederan a outro que non era el. Cunha sorte de afastamento da realidade, coma se estivera a vivir nun soño, que en calquera intre podía trocar en pesadelo. E véuseme as mentes aquela cantiga que di:

Quen che dixo a ti loureiro

Que es o pau das culleres

As mentiras son dos homes

E as verdades das mulleres.

Os xogos dos nenos

Mire que lle digo Don Manoel! A Alameda era no meu tempo o lugar de reunión de boa parte da rapazada de Bouzas. O normal era que as raparigas xuntáranse na zona mais achegada ao Banco para xogar ás súas cousas e os rapaces pola da perruquería Rial, porque sempre se fixera así, que os xogos coma a mariola, a corda, a goma, as catro esquinas, as cociniñas, eran xogos de nenas e os birlos, as carrilanas, o cravo ou a billarda, de nenos.

Recordo que unha das cousas que mais chamaba á atención á xente que viña xogar á Alameda por vez primeira, era o feito de que canda seu xogo tiña a súa propia época do ano. Cando tocaba xogar ao guá, todos chegabamos coas bólas, e cando tocaba xogar ao trompo, coa buxaina, e así con tódolos xogos, coma se tiveramos un calendario na cabeza.

Eu era moi bo no xogo do Guá, porque pillara unha bola de aceiro dun rodamento que me deran no taller de Reyna, e con ela desfacía as bolas de barro dos outros xogadores, e estragaba as de mármore e vidro. Aínda lémbrome dos toques que tiñas que dar para quedar coa bola do compañeiro: “primeira, segunda, terceira, truque, máis truque, pé, paso de bóla e carambola”, que era cando metías a bóla no guá.

Tamén era bo xogador de billarda, que nos chamábamos pateiro. Para nos a billarda era un pau dunha cuarta, afiado nos extremos. Para xogar metíamos a billarda no buraco do guá e o golpeabamos no extremo saínte co palán, outro pau dunha catro cuartas, intentando facelo brincar. Cando a billarda está no aire se batea co palán, e o xogador que consiga que chegue mais lonxe é o que gaña. Se antes de que chegue ao chan non é atrapado no aire polo xogador do equipo contrario!

E, mire que lle digo, Don Manoel! Falando agora destas cousas paréceme sentir o recendo da miña infancia, feita de miseria e amargura, pero tamén de sal, de peixe fresco, de tanino e alcatrán, e, sobre tódalas cousas do amor da miña nai.

Miña nai, miña naiciña

Coma a miña nai, ningunha

Que me quentou a cariña

Co calorciño da súa.

A indiferenza afoga moito mais que o odio

Mire que lle digo, Don Manoel! Escusas,  desculpas, pretextos, somos quen de artellar calquera de nos con tal de xustificar a nosa pasividade, a nosa falla de ética, a nosa complicidade cos poderosos! Ninguén ergueu a vista do chan cando o armador da Falanxe e a Garda Civil leváronse nas súas gadoupas ao meu pai. Ninguén secou as bágoas de dolor e humillación da miña nai. Ninguén recolleu o seu cadáver masacrado da cuneta de Alcabre onde o tiraron, ninguén falou para impedir que fora a parar a unha fosa común. A indiferenza afoga moito mais que o odio, Don Manoel! O esquecemento é mais tóxico que a xenreira.

Cando leo a eses aprendices de historiadores emperrenchados en opoñer o terror roxo ao terror franquista ruben polas miñas tripas a mesmas ganas de vomitar que cando na escola me facían cantar a ostias o “cara al sol” co brazo levantado, a man ben aberta, e tragando de vez os mocos e a dignidade. Non me diga Don Manoel que son boa xente! Como poden comparar a violencia dos obreiros e labregos, desesperados e de escasa formación cultural, exercida na defensa do poder legalmente establecido, coa represión sistematizada, a estratexia consciente da destrución física e moral, non so do inimigo, tamén do opositor e aínda do tépedo no seu apoio á revolta, á persecución do seu círculo familiar a través da miseria, do control, do medo, da ausencia de seguridade xurídica!

E, mire que lle digo, Don Manoel! En todo home agóchase unha semente de barbarie que necesita pouca auga para medrar! Sei que todos somos capaces do mais mais ruín. Podo entender os crimes empuxados pola carraxe ou pola fe, pero non os movidos soamente polo beneficio económico.

"A crenza nunha fonte sobrenatural do mal non é necesaria; o home en por si, é moi capaz de calquera maldade." (Joseph Conrad)