Xan de debaixo da terra

Mire que lle digo, Don Manoel! Cando chegamos de volta a Bantry, despois da visita ao Tiniño no Mercy Hospital de Cork, o barco estaba xa amañado, agardando por nos para saír a faenar de novo. Chegamos ao caladoiro cunha mar estrañamente tranquila, dentro do que pode ser de tranquila no Gran Sol. Na última izada, cando xa as portas de pesca estaban trincadas, e as malletas estaban pasando dende a popa ao costado de babor, polo que faise o resto da manobra, outro dos mariñeiros de legón, ao que chamabamos Xan de debaixo da cama polo seu pouco espírito, ponse no camiño delas e, antes de que ninguén de nos puidera facer nada, quedou atrapado polo peito contra da borda, morrendo case ao instante.
E, mire que lle digo Don Manoel! Que cando o cortexo fúnebre pasou polo peirao, rumo ao cimeterio mariño, todos os pesqueiros fixeron soar as súas sirenas nun derradeiro adeus ao noso Xanciño, xa nunca mais Xan de debaixo da cama senón Xan de debaixo da terra.

Cando alguén morre a bordo o patrón ten que falar co armador e entre os dous escoller que ían facer co cadaver. Se a morte do Xanciño coincidira coa fin da marea, poderiamos poñer o seu corpo no xeo da bodega, facendolle um sitio entre peixe, para que aturara a viaxe de tres ou catro días de volta a Vigo. Pero as cousas non ían coma para dar a volta coas bodegas baleiras, e decidiron enterralo no cementerio local, a unha milla do pobo, nunha parcela que tiñan reservada aos españois, preto das criptas subterráneas da vella abadía, nas que se agachaban as botellas de whisky de contrabando. 

Mante-las Mareas no seu enchente

Mire que lle digo, Don Manoel! Que eu ben que andaría  coma o piollo na costura co resultado das votacións en Galicia, se pensara que o feito de ter xente da nosa idea nun Parlamento, para levar a voz dos sen voz aos que non queren escoitar, servira de algo. Pero xa me ten escoitado predicar abondo que a verdadeira revolución comeza cambiándonos nos mesmos, e que non se pode troca-lo rumbo da historia cambiando os retratos da parede. Nada cambia, porque tampouco cambiamos nos, a aínda moitas cousas, coma o pouco coidado polo colectivo, ou desprezo dos dereitos dos demais, nos resultan indiferentes, e xa sabe Don Manoel: sociedade de borregos, goberno de lobos!

E mire que lle digo, Don Manoel, que a un, que é vello mariñeiro, iso das Mareas ponme mais inquieto que o rabo de vaca nos mes de agosto, coma se un peixe fora da auga, porque a marea, o mesmo que ten o seu enchente, tamén ten o seu devalar, e digo eu que algo teremos que facer todos nos para mantela chea, que o progreso das sociedades é a consecuencia de millóns de pequenas accións de progreso que puideran parecer en se mesmas insignificantes! Como di a copla:

Aínda que veño do xeito

Non veño de xeitear

Veño de larga-la rede

Alá no medio do mar.

Tocándolle a gaita ás sereas

Mire que lle digo, Don Manoel! Xa van alá unhas semanas faleille do día no que o Tiniño case que vai parar ao mar coa perna collida na tralla da rede, e, sen vir moito a conto, faleille do gaiteiro Ubaldo que tocáballe a gaita as sereas na praia de Praceres de Pontevedra. E non é que un saiba moito de sereas, senón que un, como as rapaciñas da Guarda, son de moito palique, e din en falar cun tamén Don Manoel coma vostede, Manoel Lourenzo, que como coñece moi ben a boa vila de Pontevedra, contoume moi polo miúdo a orixe do relevo do gaiteiro de poboado mostacho, que adorna a casa da actual rúa do Barón, mesturando con moito tino as orixes de varios senlleiros liñaxes galegos, sinaladamente os Mariño de Lobeira, e a presenza de sereas nos seus escudos nobiliarios. E, mire que lle digo, Don Manoel, que neste día de sosego, a historia de Ubaldo, que comezou a súa andaina no exército de Pedro “O Cruel”, foi feito prisioneiro dos mouros, aprendeu con eles o oficio de construtor de instrumentos de vento, e volveu a terra para montar un obradoiro de gaitas, coas tristes consecuencias que tan marabillosamente o seu  homónimo describe, pareceume moi acaído.

A historia completa do gaiteiro Ubaldo en:

http://pontevedraviva.com/opinion/331/cegonas-pontevedra-gaitas-ria-mar-lourenzo/?lang=es

No que o Tiniño ascende ao Chao do Pousadoiro

Mire que lle digo, Don Manoel! Ter unha gaita de seu era o soño do noso Tiniño, e aínda que non tivera nin un real aforrado, por mor do pouco e tarde que o Marcial lle pagaba, pobo no que tocaban onde houbera, no propio pobo ou na contorna, un construtor de gaitas, o noso gaiteiro procuraba a ocasión e o camiño para chegar ao taller e pasar aló o tempo que tivera libre para emborracharse co recendo da madeira no torno, engaiolarse coa metamorfose en punteiro dun anaco de madeira, e matinar como sería o sentir o doce peso do ronco no ombreiro e o agarimo dos farrapos no lombo. E así pasaba as horas, aparvado coma unha vaca mirando para o tren. E aínda que a miña memoria empeza a ter xa mais lagoas que terra firme, lémbrome dalgúns dos construtores dos que me falou: Riobóo na Estrada, Basadre en Guntín, Basilio Carril en Santiago, Paulino Pérez en Lugo.

E, mire que lle digo Don Manuel! Que de ningunha desas visitas faloume con mais emoción que cando colleu o camiño do Chao de Pousadoiro para ascender, coma novo Ulises, ás fontes do son, as fontes da auga; ao taller de Don Xosé Manuel Seivane Rivas. Pero desta visita xa falaremos a vindeira semana mais devagar, que o tema o merece.

De pau de buxo se fai

roncón, soprete e punteiro,

o fol faise de contado

cun pelexo de carneiro

Fotografía de Don Xosé Seivane, cortesía dos seus fillos Álvaro e Xosé Manuel.

Problemas no mar

Mire que lle digo, Don Manoel! Que tras unha semanas cheas de problemas, coma se o accidente do Averomar nos botara un meigallo enriba, enredamos o aparello  na hélice, unha das cousas mais perigosas que te poden pasar no Gran Sol, pois ao quedar sen propulsión o buque queda sen goberno. Sorte que tiñamos un bou vasco pescando canda nos, e deunos remolque decontado antes de que un golpe de mar nos fixera zozobrar, e quedaramos coa quilla ao sol. Dar remolque no Gran Sol non é tarefa para covardes, pois no momento que das un cabo ao compañeiro en apuros estás unindo a túa sorte á sorte del. Cando vai moita mar tes que ir lascando pouco a pouco o remolque, para evitar que o cabo roce sempre no mesmo punto, porque se racha e nono cobras inmediatamente, telo risco que vaia a enredarse na túa hélice, e acabes na mesma situación que ao que pretendías axudar. Non houbo caso, que o patrón do bou vasco tiña moita mar no bigote, e levounos ao abrigo do porto de Bantry. Coma pouco tiñamos que facer mentres os buzos desfacían o burullo que se formara no eixe, marchamos a Corck a facerlle unha visita ao noso Tiniño. 

E mire que lle digo Don Manoel! Ao miralo na mornura daquel Hospital, rodeado de enfermeiras coma anxos, e gordiño coma un paspallás de non facer nada, lembrei unha cántiga escoitada non sei onde:

Sabía de memoria o “Ciprianillo”,

libraba da tirís e o garrotillo,

conxuraba os meigallos e o tronante ...

E nas romaxes deste chan saudoso,

como gaiteiro enxebre e fachendoso,

non lle puxo ninguén o pé diante.

No Mercy Hospital de Cork

Mire que lle digo, Don Manoel! Aquela imprudencia do Averomar, na manobra de largado do aparello, estivo a piques de custarlle a vida, pois nesas augas ir pola borda era caer directamente no sartego salgado. Porén, como na pedra imán, todo o que sucede ten dúas caras, unha mala e outra boa, e do accidente o noso Tiniño sacou unha cousa mala, unha perna rota, e unha boa, un romance cunha linda enfermeira, que contarei mais adiante, porque o conto quere agora que, coa ladaíña de maldicións do patrón contra dos mariñeiros de cadabullo que andan decote apampados fungando nas orellas, poñamos rumbo ao porto de Bantry, ao que arribamos catorce horas despoís. No peirao estaba a agardarnos un Austin FX4, daqueles que se usaban en Londres coma taxis, que levoulle ao Mercy Hospital de Cork, que daquela, en Bantry, onde facíamos base, non había mais que para facer as primeiras curas. O Tiniño estaba medio desmaiado, da dolor da longa viaxe, e aínda así nin a morte houbera sido quen de arrincarlle a gaitiña das súas mans. Mais cando a enfermeira, un anxo louro de peitos coma mazás, ao deitalo nunha cama branca coma o leite, pediulle a súa gaitiña para a gardar no armario, o noso Tiniño  abriu os brazos e deixouna ir con ela. E mire que lle digo, Don Manoel, non sei ben por qué, véuseme ás mentes a copla:

Ao son da miña gaitiña

as nenas hei de levar-e,

as tontiñas sonche elas

que se deixan enganar-e

Se non é Bou e Baka!

Mire que lle digo, Don Manoel! Que, tamén nas cousas do mar, cadaquén ten a súa opinión sobre o que é unha cousa e outra, e eu téñolle a miña. Que se entre os mariñeiros de dous portos tan achegados coma o Berbés e Bouzas nonos damos postos de acordo, pense o que nos pasará cos mariñeiros do Océano Índico. Para os mariñeiros de Bouzas un bou é, en primeiro lugar unha arte de pesca de arrastre remolcada. Unha especie de saco que unha ou dúas embarcacións arrastran polo mar intentando enchelo con peixe que poda haber na zona. Ao saco compre manterlle a boca aberta para que entre o peixe. O de mantela aberta en vertical é ben doado; faise unha relinga de cortiza na parte alta da rede e unha de chumbos na parte baixa. Para mantela aberta en horizontal se utilizaba unha vara transversal, suxeita aos calós das ás, de onde recibe o seu nome: “bou de vara”. O tamaño da arte dependía da capacidade de arrastre, vea ou remos que a embarcación puidera asegurar. Na época na que nas rías entraba moito peixe alguén pensou, con acerto, que con dúas embarcacións podíase arrastrar unha arte moito maior, turrando canda unha delas dunha á, e sen a limitación de ancho que a vara implicaba. A isto se lle chamou “traballar en parella”. O traballo en parella non é doado porque compre manter o mais constante posible a distancia entre os dous barcos e que dúas tripulacións teñan a mesma boga, ou collan o vento do mesmo xeito non é doado. Cando os barcos comezaron a ter máquinas para a súa propulsión se fixo posible arrastrar unha rede grande cun barco so, a boa marcha, de xeito que a propia velocidade mantivera aberta a boca da rede mediante unhas “portas” colocadas de esguello ao sentido do arrastre. A este procedemento se se chamou “pesca ao bou” e ao final deu orixe a un tipo de barco, coa maior parte da obra morta  na proa para deixar espazo á popa para os aparellos e as capturas. Cando os estaleiros se transformaron para poder facer os barcos de pesca de ferro, os bous puideron marchar a pescar fora do abrigo das rías. A este lle chamabamos “bous de altura”, e o Eva era un deles. Na ría tiñamos ademais outro tipo de barco semellante, feitos nos estaleiros vascos, aos que eles chamaban “baka” do euskera "bakar": solitario.

E, mire que lle digo, Don Manoel! Tan semellante que dende o peirao non había quen os distinguira polo que deu orixe á ben coñecida expresión: “se non é bou e baka”

A traxedia do bou "EVA"

Mire que lle digo, Don Manoel! Onte fun a presentación dun libro, que un, ás veces, lle presta facer algo mais que tomar fechas de viño nunha taberna. Chamoume a atención porque trata desa historia recente que algúns teiman en facernos esquecer, a traxedia do Bou Eva. Falou Don Xesús Alonso Montero, ao que sempre é un gozo escoitar, e o autor, un tal Julián Rodríguez Novo, de verbo arrebatado, que lembrou as circunstancias do suicidio colectivo de nove republicanos, oito homes e unha muller, cando os falanxistas inundaron con auga a ferver a bodega do bou no que disporíanse a escapar a Francia. No coloquio ergueuse un vello mariñeiro do Berbés, que dende a súa casa atalaia, mirara os cadáveres das nove vítimas da represión franquista tirados no peirao e tapados cunha lona. Contou que ademais de mariñeiro de profesión era pintor de vocación, e que sempre quixera plasmar nun lenzo aquela imaxe que quedáralle fincada na memoria aos seus trece anos, e que hoxe nos seus noventa e tres declarados con fachenda, seguía viva na súa lembranza. E, mire que lle digo, Don Manoel! Que coma comprobación de tal aserto citou aos asistentes os nomes dos catro bous que daquela había no Berbés e as diferenzas entre pescar en bou ou en parella. Pero, mire que lle digo, Don Manoel! Estou certo que a ningún dos asistentes tal demostración de sabedoría mariñeira foi quen de tirarlle o calafrío da alma.

Os mártires do Bou EVA eran:

•  José Losada Castelao e Manuel Rodríguez Castelao, de 45 e 31 anos. Mestres Galeguistas e curmáns de Castelao. De Rianxo.
• Manuel Martínez Moroño, 44 anos. Socialista. Mariñeiro de Vigo.
• Fernando e José Rodríguez Lorenzo. Irmáns, de 37 e 30 anos. Socialistas e albaneis de Vigo.
• Luis Álvarez González de 30 anos. Obreiro de Barreras e Comunista.
• Camilo Campos Méndez de 30 anos. Comunista. Barbeiro, nado en Celanova e residente en Vigo.
• Anxo Nogueira Nogueira, de 30 anos, e a súa muller Carme Miguel Agra, de 24. Nados en Vigo e Comunistas. 

Para a Xuventude Comunista de Galicia

Mire que lle digo, Don Manoel! Que será mellor que a xente nova deixe de facer coma os cans, que onde lle fan a cama alí se deitan, e comecen a decatarse de que para ter un mundo mellor compre primeiro entender este. Que a loita de clases non rematou, que a riqueza da minoría nace da pobreza da maioría, e que as conquistas dos traballadores, se non se loita a cotío por elas,son como lume de palla: fai lumeirada e apaga logo. Paseniño, coma un sapo por entre as muruxas, os samesugas do Capital propoñen solucións coma baixar os soldos, reducir as prestacións, e subir o IVE, para facer medra-lo emprego. E, mire que lle digo, Don Manoel, eles saben, mellor ca nos, que esas medidas xamais en toda a historia económica deron ese resultado; ás avesas: o que se produciu foi menos consumo, menos ingresos nos comercios e nas empresas, e mais traballadores ao paro. E eu que son vello, pero sei que desta xente se pode ser tan amigo coma a cabra do coitelo, penso que están a probar ata onde poden asfixiar ao pobo. E, mire que lle digo!, Don Manoel, que estou a agardar que a corda se lles rompa e, entón, non haberá Lei Mordaza que poida parar a ira da clase traballadora!

Non hai muller para o Tiniño!

Mire que lle digo, Don Manoel! Que o corazón ten os seus segredos, e pouco sabemos deses enigmas. E tampouco sería o noso Tiniño o primeiro galán en virar, de galo inglés que a todas as galiñas lles dá de lado, a pailaroco alabarado por uns andares, coma unha avelaíña polo lume dunha candea.

Milagres, a dos andares feiticeiros, era a mais cativa e a mais feituca das catro fillas dunha familia de Celanova, de tanta fachenda coma poucos cartos. As moitas gabanzas, afagos e loanzas recibidas de cativa, fixeron dela unha moza vaidosa, arrogante, e pagada de si mesma. A nai e as catro irmás sobrevivían con moitos atrancos dende a morte do pai, pois a súa fortuna pasara xa vai tempo a outras mans mais habelenciosas, e a pouca e mala mantenza, que naquela casa había, dera en que, para aquelas que non paran de darlle á tarabela, foran as señoritas de caldo á merenda. Todo iso ben sabía o Tino, pero non era quen de arrancar do seu peito aquel mal que lle atafegaba de tal xeito que nin toca-la gaita lle deixaba. Ben sabe vostede, Don Manuel!, que non hai muller mais desexable que aquela que non se pode ter. 

E mire que lle digo, Don Manoel! Cando o Averomar me contaba estas as súas penas a min véuseme aos beizos aquilo de:

Dixeches que me deixaras

porque teu pai era rico.

A riqueza de teu pai,

lévaa o corvo no pico.

As cousas do querer!

Mire que lle digo, Don Manoel! O Tino sempre foi un rapaz garrido e baril, que gustaba moito das mozas, e delas era ben correspondido. Donoso e falangueiro, engaiolaba as rapazas coa súa presenza e retranca. Así andaba o noso Tiniño, coma abella nun campo de flores, ata que un día, tomando unhas fechas na baiuca da Praza Maior de Celanova, unha rapariga feituca coma se a fixeran de cera, que saía da misa das 12, rouboulle o corazón, e Tino xa non foi o mesmo. Deixou as festas e as romarías, e de beber na taberna pasou a mirar coma bebía outro na misa. E, mire que lle digo, Don Manoel! Que aquilo houbera acabado con noso gaiteiro, se non fora porque un día cando ía entrar na igrexa o estaban os seus amigos ao agardar, burlos coma demos, para facerlle ler as monicións da voda da rapariga, que a familia amañara cun boticario de Xinzo. E o gaiteiro Marcial, que por alí andaba tivo a oportunidade que estaba a agardar.

Para pobre aprendo a xastre,

para rico a zapateiro,

para putañeiro, crego,

e para borracho, gaiteiro

A luz nas tebras

Mire que lle digo, Don Manoel! Por qué será que os mais preocupados polo futuro dos comunistas son precisamente os que sempre procuraron por acabar con eles? Pouco lle preocupan ao poder económico os resultados das votacións! Gañe quen gañe sempre gañan eles, que ningún resultado pon en perigo a súa hexemonía. Pero, mire que lle digo, que ben ou mal a Vella toupa sempre seguirá a facer o seu labor.

Eu vou ser coma a toupeira

Que esburaca

Combinando sabedoría e constancia, furamos aos poucos o subsolo, construíndo teimudos un contra poder revolucionario, ata que, nun momento dado do proceso histórico, saiamos á superficie para derrubar a orde capitalista. Si, Don Manoel! Nos, os comunistas. E hoxe que parece que custa mais declararse comunista que época da clandestinidade, quero contarlle un sucedido. Unha noite do outono de 1936, camiñaba Pablo Neruda con Delia del Carril polas rúas de Madrid, desertas polos combates da guerra, cando atopáronse cunha patrulla de milicianos comunistas. Os milicianos, ao recoñecelos, os guiaron coas súas lanternas para que puidesen continuar o camiño. Di Neruda daquel incidente: 

“Desde entón para min, na tempestade do mundo que con aquela escuridade comezase en España, busquei a luz das patrullas comunistas en toda a vasta terra. O Partido Comunista é esa luz nas tebras, que vixía, que rectifica, que dirixe e que combate”.

O pobo é sabio ...

Mire que lle digo Don Manoel! Que xa estou máis cansado que unha vella de mazar liño de que cada vez que perdemos unhas votacións, volvan a quentarnos a cabeza con aquilo de que o pobo é sabio. E ser o será, que non digo eu que nono sexa, mais sabio é cando estuda, cando pensa, e cando actúa conforme a ese pensamento, que as veces pensa mais coa cabeza de abaixo que coa de arriba. E non pense que eu, que tamén son pobo, non ando coa area no zoco deses, novos profetas de vellas ideoloxías, que aínda que tiraran a garabata, e se peitearan de xeito diferente, seguen a vender promesas que, en canto toquen a cadeira, quedarán en auga de fregar, que o que ten prata, fode e mata.

E mire que lle digo Don Manoel! Que os partidos de esquerdas temos tamén moita culpa diso; que entre cus de ferro e picos de ouro así nos vai! E tampouco axuda moito a convencer á xente, o feito de que moita da xente de esquerdas, defensores da educación e a saúde pública, manden aos seus fillos a colexios privados de elite e contraten seguros de saúde privados, que o pobo non quere saír dun souto para meterse noutro, e para escoitar prédicas de “fai coma eu digo e non coma eu fago” xa teñen aos curas. Nin tampouco que en troques de poñer a vista en vencer ao inimigo común andemos encerellados decote en loitas cainistas que ninguén entende. Resulta difícil cambiar a sociedade se non cambiamos antes cada un de nos, iso temos en común cos anarquistas. Sen deixar as institucións, concellos, e parlamentos, convencidos e convencendo de que cando alguén vota a un ladrón por primeira vez é unha vítima, pero cando o vota por segunda vez é un cómplice, e tendo claro que compre tomar o temón da nosa vida, non cada catro anos, senón cada un dos días das nosas vidas.

Madrid capital da gloria

Mire que lle digo Don Manoel! Que eu, coma boa parte dos esmagados polo golpe de estado do 36, non tiñamos nada que celebrar 20 de novembro de 1975. Nin abrimos botellas de champaña, nin de sidra que é moito mais nosa. Ao mais, alguén ergueu a cunca de viño e desexou que houbera un inferno para que o ditador pagara nel o que non fomos quen de facerlle pagar en vida. A champaña, Don Manoel, abriuse nas mansións dos podentes celebrando que a natureza apartara por fin aquel estorbo para que España puidera ter acubillo de honra nas cadeiras do capital monopolista. E se necesita confirmación do que lle digo non ten mais que repasar as colas de ata doce horas de espera para render homenaxe ao ditador. E os hai que aínda preguntan por qué o PCE non deu daquela a orde de tomar as rúas! Porque, Don Manoel, se na guerra de España Madrid foi capital da gloria, daquela o foi da vergonza.

E mire que lle digo Don Manoel! Que moitos queren erradicar os símbolos do franquismo, derrubar as estatuas, trocar os nomes das rúas, e tirar das igrexas as cruces dos caídos dos vencedores; eu non. Quero que queden coma testemuña do oprobio para a complicidade da igrexa no exterminio dos disidentes. E tampouco que retiren as estatuas do sentinela de occidente, que quero que a xente non esqueza que aínda vivimos nun réxime que é o seu lexítimo herdeiro, cun rei votado polo único que tiña daquela voz e voto: Paca la Culona. E o quero porque, por moita Lei da Memoria Histórica que se votara no 2007, as vítimas de la guerra civil y la ditadura aínda berran con voz silandeira pero que algúns non podemos deixar de ouvir dende as cunetas.

De patrimonios e matrimonios

Mire que lle digo Don Manoel! Que hoxe eu tamén quero dedicar o meu saúdo a Xisco, ese amigo seu bendicido por un talento especial para a música e a danza, activo, bulicioso, positivo, espontáneo, efusivo, entusiasta, comunicativo, cálido, amable, desprendido, xusto, cortés, confiado, servizal, afectuoso, tenro, bondadoso, compasivo, considerado, capaz, esmerado, preciso, concienciudo, serio, non envexoso, calmado, sereno, bondadoso, estable, intelixente, perceptivo, curioso, imaxinativo, analítico, reflexivo, artístico, perspicaz, sagaz, enxeñoso, refinado, creativo, sofisticado, ben informado, intelectual, hábil, versátil, orixinal, profundo e culto. Unha persoa coma ouro en barras, pero que, mire que lle digo, Don Manoel, está mellor viva que convertida en patrimonio mundial da humanidade.

Da Galiza ucraína

Mire que lle digo Don Manoel! Que por moito que os sarracenos chegaran a Compostela e roubaran as campás da Catedral, os musulmáns decatáronse de contado que non tiñan na nosa terra moito futuro. Un pobo coma o noso, tan afeccionado ao porco e o viño, e tan pouco disposto a crer que hai un único camiño para ir de un lugar a outro, non é o mais acaído coma para tomar coma propia a unha fe que, entre outras barbaridades, considera á música coma unha ameaza. Sen ir mais lonxe, ou indo, contoume un fregués desta taberna, que Baldomir I, un que foi rei da Rus de Kiev, que fixo grandes matanzas na Galiza ucraína e o fixeron santo, Baldomir I, repito, antes de se bautizar recibiu aos representantes de varias relixións para escoller entre as diversas ofertas. Dos mahometanos pareceulle moi ben a oferta de virxes a mancheas na outra vida, e aínda mellor se fora nesta, porque xa se sabe que mellor paxaro na man que cento voando, pero xa non gustoulle nin chisco cando lle contaron a exixencia de renunciar á carne de porco e as bebidas alcohólicas.

-          Ai non, rapaz, non! – contan que dixo Baldomir - Na Rus enteira existe a ledicia de beber cos amigos, e nos non podemos vivir sen iso!

E mire que lle digo Don Manoel! Que Baldomir falaría da Galiza ucraína pero é ben certo que a sentenza pódese aplicar á nosa; engadíndolle ao de beber o necesario cantar!

Dáme un traguiño de viño

que mo pide esta garganta;

verás como canta a rula,

verás como a rula canta.

Raposos a gardar as galiñas!

Mire que lle digo Don Manoel! Que moito falar dos políticos e da pouca confianza que nos merecen, e do necesaria que é rexeneración das institucións, cando os mais de nos non facemos o mesmo que eles porque non tivemos a oportunidade; que no cerne da conciencia popular reside a idea que enganar ao de á beira é, non só normal, senón que non facelo é antinatural, coma un mascato que non engulira todo o peixe que poida, ou un raposo que entrara no poleiro e non quixera levar todas as galiñas. Protestamos acotío, e por todo, pero cando nos convocan para traballar seriamente por troca-las cousas deseguida atopamos algunha escusa. Levamos moitos séculos vivindo nun país miserable que despreza o traballo e o esforzo, onde só sobrevívese grazas á estafa e o engano, un pais de galopíns aos que non lle interesa mais que a propia fortuna.

E mire que lle digo Don Manoel, que é ben certo que non habería corruptos sen non houbera corruptores, pero, onde se mira a xente honrada de verdade, é cando teñen ocasión de raspiñar sen ser perigo de ser descubertos, e nono fan. E sen vir moito a conto acordeime dunha copla que lle deixo aquí.

Tódolos homes de agora

son un fato de ladróns,

que por comprar ó tabaco

empeñan os pantalóns.

Na miña vida tal vin

na feira dos mentiráns;

unha cadela con pitos,

unha galiña con cans.

Da amizade e outras doenzas do corazón.

Mire que lle digo Don Manoel! Que o bo que teñen os malos tempos e que fan fuxir aos falsos amigos, que algúns entenden a amizade coma unha lancha, grande abondo para dous cando fai bo tempo pero so para eles en caso de vendaval. Aínda que tamén é certo que non hai falsos amigos senón falsos que fanse pasar por amigos; porque queren obter algunha cousa de ti, ou porque necesitan alguén que os escoite, ou porque procuran a alguén ao que poidan sentirse superiores, ou mais afortunados, ou menos desgraciados. Hai tamén amigos de dirección única, que sonche aqueles que cando se trata de falar dos seus problemas poden pasarse horas esmiuzando cada intre, cada peripecia das súas mesquiñas vidas, pero que nunca teñen nin un minuto para escoitar os teus atafegos: cóllesme nun mal momento! Agora estou moi leado! Chámoche eu decontado e cóntasme polo miúdo!

E, mire que lle digo Don Manoel, que os amigos verdadeiros son coma a fermosura que non sempre está onde se pensa que a vas atopar, e coma a fermosura tamén, as mais veces está nos ollos que miran. Os verdadeiros amigos camiñan ao teu rente, encómiache ás túas costas e critícache na cara, e o que é mais importante, acólleche no seu peito cando mais o necesitas. O tempo descobre as mentiras mais ocultas e os amigos mais falsos, pero tamén che regala momentos inesquecibles.

Dedicado todos aqueles que saben que falo deles!

Aprende Xan!

Mire que lle digo, Don Manoel! Que moito lle agradezo os seus bos desexos para o 2016, pero ben sabe que eu son dos que pouco acreditan nesas cousas das badaladas, e da ledicia a prazo fixo, do vivir para consumir e non do consumir para vivir, e que a centola sabe mellor cando o dita a ocasión que non porque o dita a ocasión. Tenme que perdoar que lle amargue a súa onomástica coas estas miñas teimas, pero ando aínda coa resaca do resultado das últimas votacións, nesta España do despropósito, na que a xente que non se vende é tan pouca que ata ten unha lenda, “na miña fame mando eu”, que xa imos para os oito anos nesta crise, coa xente do común vivindo cada día peor, pero mais de dezaseis millóns desa mesma xente do común segue a pechar os ollos cada día mais forte, convencidos de que non hai nada coma a escravitude.  E, mire que lle digo, Don Manoel; que cativa é a tarefa que temos os, coma pouco, seis millóns que estamos pola superación do capitalismo: tocamos a menos de tres por cabeza!