(Fala
dona Lola)
Escoite e verá don Paio! Seica lle gustaron os contos dos personaxes do meu
barrio da Estación! O certo é que quedaron na miña memoria moitas daquelas
xentes que, como avelaíñas en torno da luz, pululaban arredor da tenda de
Eulalia.
Hai xentes das que pouco sei, porque pouco souben. Son só unha imaxe, como
a dunha unha foto vella ou un cacho de película, sempre en branco e negro. E
vexo á señora Ascensión, a augardenteira de Tomiño, traendo ás garrafas de
resolio, feito co augardente, azucre, canela en rama, anís, pel de laranxa e de
limón, e herbas aromáticas, á taberna do Toñeco. Ao señor Urbano, sempre
enfadado coa súa muller porque “lle saíra un pouco puta”, cada vez máis
enzoufado na taberna e parando menos por casa, borracho e camorrista, pero coma
a auga da tronada: moita auga en pouco tempo e non se aproveita nada. E
recordo ós carreteiros da Estación, man sobre man o máis do día, ata que viña
algún tren ou algunha persoa que quería facer unha mudanza. Como o “Andalú”,
que fora padioleiro no exército da República, ou o Mario, que fora porteiro do Sporting
de Xixón ata que deuse ao alcohol; ou ás avesas!; que deuse ao alcohol
porque xa non era porteiro do Sporting. Mario xogaba ao fútbol cos
rapaces do barrio cando non tiña faena levando cousas de carreteiro, e era
cousa de ver o seu arte defendendo a improvisada portería, que a xente que
baixaba por Urzáiz paraba na varanda da Estación a mirar como se estiraba nunha
“palomita” para coller un balón ben colocado.
E o Marcelo, vixiante no serradoiro do Puxeiros que chegaba moi de
mañanciña á tenda e pasaba por diante de tódalas mulleres que estaban agardando
a súa quenda para ser atendidas, e se algunha tiña a ousadía de rosmar algo,
aínda que fora polo baixiño, lle espetaba en toda a cara: “Cala muller que
calada estás máis ghuapa!”. E a “Vitrasa, unha muller do oficio, na que
calquera podía montar por unha peseta, o prezo do autobús do que tomaba o nome.
Ou a Madama do “Bar dos Naciones” ao que os do barrio engadían sempre “putas
a montones”, que quedara mancada por mor da malleira que lle dera o seu
proxeneta, e ía en cadeira de rodas.
Uxía era de Corcubión e facía unha empanada de congro de sete estralos, que vendía na tenda da Perla, e na taberna que fora dos pais de Xesús Alonso Montero, o Recreo! Completaba o seu minguado negocio coa venta duns bisos de nailon que traía de estraperlo. Como boa muller de mar era calmada ata que non lle daba un vento! Cando, por poñer un exemplo, algunha das clientas da tenda finxía unhas bágoas polo pasamento daquela ou daquela outra muller, que tanto lles tiña, viraba nun trebón que cuspíalles con desprezo:
- Cómpre ocuparse das persoas cando están vivas, que agora o chorar todos son mocos!
E recordo a tres dos tolos que exercían de tal na cidade: Martinico,
Pepiño Tula e Angelito. Martinico era un bendito, manso e
amigable, que falaba con todo dios, mentres que Pepiño Tula, era xusto
ás avesas: sempre berrando alporizando dun xeito que metía medo. Disque Pepiño
Tula era fillo dun paseado, e que se nunca fora moi normal, coa
traxedia do seu pai xa enlouquecera definitivamente. Pepiño tiña a cara moi
roiba de cara e baixaba do Calvario
dando gritos e recollendo todo canto “Faro” vía. Finalmente estaba o Angelito,
o que tiña máis perigo dos tres para as rapazas. Angelito era un obseso
sexual, sempre presto a roubar contactos con toda canta carne de muller se lle
puxera aos alcances, e agardaba a que o tranvía estivera cheo de xente para subir
a fregarse contra das mozas, e se a ocasión era propicia botarlle ás mans aos
peitos.
Pero pasando revista ás miñas lembranzas, don Paio, estoume a decatar que
deixeille sen rematar a historia da
Flor
a filla do Xaquín do Quinteiro.
Segundo souben moitos anos despois, Flor, a filla do Xaquín e da Morena, fora
xa de cativa unha rapaza moi boa, moi intelixente e moi guapa. Tan intelixente e
estudosa que Xaquín, o seu pai, a mandara interna ó Colexio da Compañía de
María, na rúa Virxe da Cerca de Compostela, o que daquela supuña un esforzo
económico importante. Xaquín pensaba que os cartos non eran gastados senón
invertidos, e máis cando tódalas súas reticencias contra da educación
confesional esvaecéronse como o fume cando a directora faloulle do ideario do
colexio en relación co papel da muller na vida: "Insistir nunha
educación que axude, especialmente á muller privada de toda posibilidade, a
crecer en todas as súas potencialidades e a comprometerse na transformación da
sociedade".
O asasinato do Xaquín nas fragas do Farelo acabou con tódalas esperanzas de
Flor de ingresar na Universidade. O serradoiro foi requisado polos novos mandadores
da vila, eses que sempre gobernaran pero que ninguén elixira, e as fontes de
financiación dos estudos de Flor desvanecéronse. Flor tivo que deixar Compostela
e regresar ó Quinteiro para aprender a gaña-la vida turrando do legón. E
aturando á súa nai, cousa que tamén tiña o seu martiroloxio!
Cando Flor estaba a piques de facer os dezasete anos recibiu a carta dun
familiar de Bos Aires invitándolle a emigrar á República Arxentina. Flor recibiu
a oferta cunha grande ilusión; calquera lugar sería mellor que aquela vila gris
de babuxa e orballo, onde todas as miradas a sinalaban como filla dun “roxo”. Flor embarcou
en Vigo no vapor Córdoba, un buque de carga adaptado para o transporte de 26 pasaxeiros
en camarotes de primeira clase, e oitocentos emigrantes amoreados en espazos ateigados
de liteiras de tres camas.
Dicían no meu tempo que tres sectores de negocio, complementarios entre
eles, estaban en mans da comunidade galega na Arxentina: a hostalería, as
fabricas de colchóns e a prostitución. E Flor, como moitas outras da súa idade
e circunstancia, veu a dar nas poutas dun familiar sen escrúpulos que vendeu a
súa virxindade a un xerifalte do goberno. Despois disto todo era costa abaixo,
pero Flor era unha rapaza lista, á que sempre lle gustara moito ler, e que tiña
moita conversa, polo que en pouco tempo prosperou en tal actividade, chegando a
ser a protexida do importante político que fora o seu primeiro violador, ao que,
a máis de moitas falsas promesas, conseguiu raspiñar uns poucos cartos, abondo
como para volver á súa terra como unha señora.
De Vigo saíu e a Vigo volveu. A visitar á tía Amparo; é dicir á miña nai. Flor trae con ela unha maleta chea de roupa interior, que é como un cofre dos tesouros para min e a miña irmá pequena, que asistimos coa boca aberta á exhibición do seu contido.
- Collede o que queirades -nos di Flor. E nos ollamos para a nosa nai.
- E vostede, tía Amparo! Colla tamén o que queira.
E tras moito porfiar, a nosa nai colle unha bata de casa e nos deixa coller
a nos un par de xogos de sostén e braga. Roupa que, por certo, nunca chegamos a
estear. Porque algunha lingoreteira foille co conto á miña nai de que a Flor
está a montar unha “barra americana” en Vigo, e a ver se está buscando traballadoras
para tal lugar de perdición! Así que a miña nai que tiña moi en conta as rexoubas
e maledicencias da xente, foi dando desplantes a Flor, que deixou de vir pola
nosa casa. E nos quedamos sen o santo nin a esmola.
E hoxe, recordando aquela afoutada muller, despido o conto dicindo como o Marcos,
ese amigo seu que nunca leva nin un peso no peto para pagar o viño que bebe:
Eu brindo polas mulleres
que saben vivir sen tino!
E brindo porque esta noite,
un amigo paga o viño.
