Turistas na taberna do Mincha.

 

Mire que lle digo don Manoel! Ben sabe que a nosa taberna non é un porto moi frecuentado por buques que non sexan dos da nosa matrícula. Tampouco é que ninguén vaia dar con ela por casualidade, que máis dun pasou varias veces por diante da porta sen reparar na súa existencia; falta de olfacto, chámolle eu a iso, que os guisos da Sefa espertan o apetito máis durmido! O que sucede é que nin o Mincha entón, nin a Sefa agora tiveron o máis cativo interese en facerse outra publicidade que o de boca a orella. Engada a iso a falla de televisor no que seguir o fútbol ou o sálvamedeluxe, a súa negativa a poñer unha billa de cervexa, e o pouco amiga de cambios que é a clientela habitual, máis seita que confraría, e terá unha idea clara das razóns da pouca renovación de fregueses que a nosa parroquia etílica ten. Pérdense algúns fieis polo seu paso á categoría de defuntos e de cando en vez temos algún buque que, como no seu caso, entra de arribada e é quen de superar as probas ás que lle somete a nosa particular inquisición. En resumo: pouca xente de paso que repita, e pouca xente de siso, e valor probado, que non repita. Xa ve don Manoel! Malia a publicidade lle deu no libro, hai poucas posibilidades de que centenares de lectores achéguense á taberna na procura do “peripatético xubilado” ou do “mariñeiro con moita mar nos ollos”.

Pois con todo e con esas, este mes de agosto no que estamos tivemos unha destas visitas senlleiras: unha parella con neno. Non sei nin quero indagar as razóns que os levaron a recalar no noso peirao. A comentada ausencia de televisor, o desbordante da decoración, a mestura dos recendos a brea e saín coa dos bos viños e mellores viandas, ou a desesperación pola inexistencia na contorna dunha opción mellor. Ela afogada en suores, grande como catro amas ben mantidas; el de pantalón curto, magro, de pernas tortas como abeacas e desmedidos pes en sandalias franciscanas; e un neno mirrado que non para quieto nin un intre, máis molesto que unha mosca en día de verán.

-          Siam no hagas esto, Siam no hagas lo otro. –dille a nai ao neno con menos sangue que un santo de pau.

-          Siam, es que non escuchas a tu madre? –engade o pai como quen recita as xaculatorias.

Non foi moito tempo o que quedaron pero xa sabe vostede que os minutos de padecemento son máis longos que as horas de lecer. As conversas, que esmoreceran ata esa feliz circunstancia, volveron ao seu normal discorrer, e as cuncas a demandar o seu recheo.

-          Oes Sefiña, pon aquí unhas máis! –pediu o Mauro. – Carallo, moito botaches Sefa! Fáltache poñerlle os ladrais!

-          Miraches eses que acaban de marchar? –contestoulle a Sefa, que non tiña gana de discutir co Mauro– Meu deus, ela debe ter unha enfermidade! E como falan de raro! De Madrid non parecían; deben ser de lonxe … de Aragón ou así!

-          Non tal Sefa; sonche da Coruña!

-          Pois para ser da Coruña lle puxeron o rapaz un nome ben raro!

-          Raro? Oxalá moita xente seguira co costume de por nomes galegos aos seus fillos e non esas parvadas de Kevin ou Josua!

-          Home pois o de Siam moi galego non é! –argumenta Sefa.

-          Como Siam? Chámase Xián, coño! –retruca o Mauro, remarcando a pronuncia correcta.

-          Pois non sei por qué lle poñen nomes galegos aos fillos se non saben pronunciar o xe!  –remachou a Sefa que como o aceite tiña o costume de quedar sempre por riba.

E mire que lle digo don Manoel! Que de que é sucedido e non conto podo dar eu fe. Non tanto de que a xente fora ou non da Coruña, que a xente de tal procedencia non ten a exclusiva de pronunciar mal o xe. E para que, se tal cousa lle presta, practique a pronuncia desta significativa letra déixolle esta vella cantiga:

Xa nace o trigo,

xa temos pan!

Xa canta o cuco,

xa temos verán!

Non empeces hoxe o que tampouco vaias facer mañá.

Mire que lle digo don Manoel! Que tamén eu teño agora días deses nos que tampouco teño nada concreto que facer pero ando coma peixe fora da auga por non estar a facelo. Supoño que terá algo que ver coa certeza de que o meu tempo vaise acabando, e de que o número de cousas que quero facer antes de perder a conciencia de min mesmo non deixa de medrar como o leite quente. Co que seguro que non ten nada que ver, ben o sabe vostede que destas xa me coñece un pouco, é coa apatía, preguiza, indolencia ou molicie; coa falla de vontade necesaria para encetar e dar cabo a unha tarefa pendente, ou co medo a non saber facela. Quero pensar que isto meu é algo pasaxeiro, froito se cadra deste confinamento ao que estivemos sometidos, e coa perda dos meus hábitos e o meu auditorio habitual. E que axiña, coma os sapos cando cae orballo polo verán, hei de volver aos meus parrafeos. Se a parroquia o quere, certo é!

Recorda ao meu amigo Antonio, don Manoel? Si, oh! O fillo da señora Carme; o da asesoría! Home, tampouco é que eu sexa o demo e el a auga bendita, que sen estar sempre de acordo, que sería moi aburrido que non houbera unha miga de discrepancia, penso que aínda me quere ben. Pois ao Antonio, que é moi amigo de ler os libros de auto axuda, foi ao que lle escoitei por primeira vez esa maldita palabra que ten dúas erres e que non son quen de pronunciar nunca correctamente! Xa sabe don Manoel: esa que fala de deixar sempre para maña as cousas que non apetece facer! Procrastinación, iso é! Non me diga que a vostede non se lle atranca esa segunda erre!

O non estou tan certo é de que o Antonio tivera claro o sentido de tal acción ou hábito de deixar o que se debera atender por outras cousas máis agradables. Pero sempre andaba coa palabriña na boca:

-          Damián, deixa xa de procrastinar e vai levar o paquete a don Felipe! Hoxe anda don Manoel a procrastinar que van a dar as doce e aínda non chegou! Sefa, seica hoxe estás a procrastinar que aínda non trouxeches a tapa!

Para o Antonio todo o mundo anda a procrastinar como se non houbera un mañá. Ou máis ben como se o mañá nunca fora a dar chegado. Aínda que teño para min que o Antonio entende tan pouco disto da procrastinación como eu de capar cochas, e confunde as témporas de arriba coas de abaixo, que procrastinar non é tanto o de “pola rúa do despois vaise á praza do xamais”, senón o de ser moi produtivo en tarefas que non corren présa e nas cousas máis innecesarias e superfluas. Que as xentes de hoxe en día teñen sempre tanto traballo urxente que facer, tantos correos, guasaps e feisbús que contestar, que nunca teñen tempo para pararse a facer o importante. Atenden a tanto de tantos que non atenden a nada de ninguén e por fas ou por nefas, para esta xente nunca está o alcacén para facer gaitas.

Logo hai os que, como Franco ou Rajoy, pensan que, para que facer algo hoxe se mañá tampouco é inexorable? Non é necesario gobernar, non é necesario tomar decisións; o mundo ele sozinho atopa o seu curso natural. Deixa que as cousas que non son, sigan sen ser. E se xa son, xa son! Entón, para que mover un dedo? A inutilidade é sublime e o tempo circular; se logras manter a inmobilidade, as cousas darán a volta completa, e calquera mudanza que estableceras no proceso non fará máis que evitar que as cousas segan igual. Como lle dicía Tancredi Falconeri ao seu tío Fabrizio: Se vogliamo che tutto rimanga come è, bisogna che tutto cambi. Desculpe don Manoel a pedantería, pero vai pouco que collín “Il gattopardo” na Juan Compañel e quixen apredela de memoria ao comprobar que non é exactamente como a xente a recorda.

E mire que lle digo don Manoel! Por todo o falado hoxe ben poderiamos trocar o coñecido refrán de “non deixes para mañá o que poidas facer hoxe” polo de “non empeces hoxe o que tampouco vaias a facer mañá” que algúns atribúen a Fernando Pessoa; non sen certa razón que o poeta dos mil heterónimos sempre foi moi dado a esas cousas. Esta que lle deixo non é do Pessoa, pero tampouco fáltalle razón e éche acaída ao conto de hoxe:

Miña nai ten unto vello

do cocho que ha de matar,

e na horta ten as verzas

das coles que ha de plantar.

Obras coma puñadas nos ollos.

 

Mire que lle digo don Manoel! E para facer isto non sería mellor deixar as cousas como estaban? Porque digo eu que vogar por vogar non é que dea moito peixe! Que cómpre pensar onde e como se botan as redes para non ter que traballar arreo e marchar de baleiro, que é bo consello o de que antes de poñerse a facer non está de máis saber se o que se quer facer é lancha ou casa.

Pero tamén teño para min que o seu alcalde, meu non é que eu son de Bouzas, é unha persoa moi lista e algo debe ter argallado. Que se foi quen de sacar unha carreira, aínda que a de económicas sexa máis de letras que de ciencias, será quen de interpretar un plano, ou unha infografía desas que aínda son moito máis doadas de entender, como para ter claro como o sol de mediodía que o que anda a artellar na Gran Vía e a rúa de Don Bosco repugnan aínda ao gusto máis pailán.

Será, don Manoel, que don Abel sabe que a cidade de Vigo ten moitísimos máis habitantes que cidadáns, e que o xeito de gañar a alcaldía é adular os máis baixos instintos da plebe co consabido “panem et circenses”?  

(Foto da Gran Vía de Ana Beatriz García Román)

Ea, ea, ea, Parvati se cabrea!

Mire que lle digo don Manoel! Hai xente que parece que vive so para comer. Saben do recanto onde fan o mellor lacón con grelos; en que outro serven o máis gorentoso lumbrigante con arroz; saben que neste furancho o polbo é de sete estralos e que nestoutro alboio róncalle o carallo á empanada de xoubas. Na tele non ven máis que os programas de cociña, e non por facer eles na casa as cousas que alí se describen senón por coller ideas para novas preparacións a saborear. Abominan os restaurantes de degustación, eses dos menús “longos e estreitos”, non polo número de pratos dun xantar deses, senón polo miserables das súas cantidades. E para colmo todos eles sen patacas nin prebe para molla-lo pan! Pan que, por certo, moitos deles nin ofertan e ningún deles considera. Tanta afección acaba sendo monomanía, de xeito tal que cando o crego trona na misa contra dos pecados da carne, pensan que fala da costeleta de boi de dous quilos que meteron onte entre peito e lombo no Fai Bistés! Como diría don Moncho Seixo, non son daqueles de meter o pote grande dentro do pote pequeno, pois aínda que cumpran a primeira das condicións, o farturento das súas colacións, incumpren, polo reiterado das enchedelas, a segunda destas.

E non pense don Manoel que, aínda que sen chegar e eses excesos, non comparto militancia na AGGN[1] que, como dicía don Xesús, quen non ten bo padal non poder ser un bo comunista. Aborrezo moito máis aqueles outros para os que que a comida é soamente unha desagradable necesidade, un sacrificio, unha obriga indispensable para manterse vivos na que inxesta e a defecación son actos sen sentido, iguais de molestos e exasperantes. E non falo dos hindús para os que a comida é un agasallo de deus que lle mantén e permite seguir vivindo para o seu servizo, unha oración cara ao ser supremo, senón deses “respiracionistas” que din vivir dunha supostamente nutritiva enerxía sutil que nos envolve, cando do que realmente viven é da ignorancia dalgúns. Destas cousas dos afeccionados ao xaxún contaba Froilán, un dos nosos máis esgrevios militantes da AGGN, unha fábula de carácter moi instrutivo e con moita alegoría, exemplaridade, moralidade e ensinanza.

Contaban –comezou Froilán a súa narración –que un día que facía unha calor infernal, estaba Shiva descansando a sombra dunha árbore, cando sentiuse coma se estivesen fora do seu corpo, observándose a se mesmo e, nun arrebato de transcendencia, percibiu que a realidade, ou sexa as cousas que lle rodeaban, non eran materiais, e sen pararse a considerar que non hai mellor palabra que a que está por dicir, faloulle á súa esposa Parvati Devi, que estaba enzoufada na cociña:

-  Escoita Parvati! Creo que veño de ter unha iluminación! Unha iluminación espiritual, por suposto! Síntome xunguido co universo, inflamado de felicidade, de paz e de amor!

Parvati era unha muller afeita ás parvadas do seu marido, e normalmente tiña aquel para aturalas con afoutado estoicismo; pero aquel día a calor era un pouco desmedida de máis, e a do forno onde se facía o pan roti e o lume no que salteaba o rājmā de feixóns e o chawal de arroz, non facían máis que agravar a deshidratación do seu corpo, o que afectaba considerablemente a súa capacidade de aguante.

-  Que disque foi, meu respectado esposo? –respondeu Parvati, máis atenta a manter a integridade dos seus dedos mentres cortaba as hortalizas que ás reflexións do seu home.

-   Un esclarecemento interior. Unha experiencia do divino. Estou certo de que todo o mundo que nos rodea é irreal.

Como xa dixemos Parvati era unha muller afeita ás cousas do seu marido, pero esta xa era estar coma un pandeiro furado! 

-     Estache boa a navalla que non corta nin o requeixo! E esta pedra, e este lume, son irreais tamén?

-     Parvati querida! Canto sinto que o teu torpe entendemento, a túa magra formación filosófica, non te permita comprender as razóns polas que un sistema completo compórtase dun modo distinto que a suma das súas partes!

Unha vaca máis no millo! Pensou Parvati que suaba por tódolos poros do seu corpo mentres o seu esposo descansaba baixo a fresca que a vizosa (e irreal) figueira, fornecíalle.

-    E logo meu respectado esposo Shiva! Por esas tamén estes alimentos que estou a cociñar, son irreais? –argumentou ela que a estas estaba xa un pouco farta das paridas filosóficas do Shiva, fillas, segundo a súa experimentada opinión, máis da ociosidade que da reflexión.

-    Pois en certa medida si –contestou para a súa desgraza o Shiva. 

-   Vaillo a contar á túa avoa! –rematou Parvati –Se a comida é irreal, eu tamén o son! –e dicindo isto desapareceu.

Inmediatamente, –proseguiu Froilán, despois de beber un grolo de viño para afinar a gorxa –o  mundo, polo menos o de Shiva, perdeu a súa cor. Os seus campos secáronse, o gran non florecía e o Shiva morría coa fame. Daquela o Shiva decidiu por fin erguerse de debaixo da figueira para ir a buscar á súa esposa. Buscou e buscou; buscou por todas partes sen resultado. Cando case que ía botar terra ao asunto e volver para a súa figueira que algunha bévera caería, finalmente nun golpe de sorte atopouna na cidade de Varanasi rexentando un restaurante cun par de estrelas Michelin, que levaba por nome Annapurna. Non pola montaña do Himalaia –aclarou Froilán nun alarde semántico –senón Anna por alimento e Purna por plenitude. E ben traído que era o nome porque plenamente satisfeito saían os clientes despois de degustar o Pito “tandoori”, amolecido en iogur adobiado con comiño, allo,  xenxibre, e pementa vermella, cociñado en forno de arxila; o Rajma, que son as fabas vermellas cocidas con especias e acompañadas de arroz branco; o Dal que son lentellas do país cociñadas con especias; o chole  batura, pan frito inchado cunha pasta de garavanzos picantes e especias … Cando tal viu, e cheirou!, Shiva cheo de humildade, achegouse á súa esposa na forma dun esmoleiro. E Parvanti Devi dona xa da súa vida, e do Annapurna, deulle a xantar un pan en sinal de reconciliación, que non era Parvati desas que non perdoan unha ofensa.

E mire que lle digo don Manoel! Aquí remata o conto do Froilán. Co perdón, esa ferramenta que, ben aplicada, axuda a liberarnos de cargas e a camiñar liviáns e felices pola vida. Sabendo que perdoar non é esquecer, minimizar ou xustificar o dano!

Ben sei do mal que padeces

e nas pedras en que tropezas;

para parolar comigo

es moi de férvenlle as verzas!

---

Nota [1]: As siglas AGGN corresponden á Academia Galega de Gastronomía e Nutrición, unha organización que inexplicablemente aínda está por por ter sede oficial, fora da Taberna do Mincha.

Bicar o pan.

Mire que lle digo don Manoel! Que algunhas das tradicións do pan que lle contara a súa fámula cando vostede era neno non as coñecía. O de bicar o pan si, que ata o meu pai, que era ateo e anarquista, bicaba o pan cando lle caía ao chan! E non porque pensara, ou algunha vella pantasma do pasado bisbaralle na orella, que ese alimento tivera algo que ver co corpo do cristo, que tal educación non recibira dos seus pais, senón que, como ben me explicaba, as nosas civilizacións eran fillas do cereal, e o trigo, avea, centeo, arroz e millo, eran e son os piares básicos da nosa alimentación, os garantes da nosa supervivencia e a máis fonda fonte, base e fundamento da mitoloxía. Cada terra ten o seu cereal e cada pobo a súa mellor preparación del. Millo, trigo e centeo son os nosos cereais, e o pan o produto no que depositamos acotío a nosa gratitude por estar vivos.

Contaba tamén meu pai que os hórreos, eran na súa orixe, a sagrada casa do pan. Non tanto o “relicario que garda o corpo de Noso Señor” que dixo Castelao, ao fin fillo do seu tempo e da súa educación relixiosa, senón dos primeiros intentos de entender o mundo que nos rodea e ameaza. Para o seu entendemento, o do meu pai, a observación dese mundo dividía aos humanos en dous grupos: os do pensamento máxico e os pensamento lóxico. Para os primeiros, maioritarios en calquera sociedade pasada, calquera suceso inhabitual é o resultado da acción duns seres, semellantes a nos nos seus vicios e maldades, que habitan noutra esfera de realidade. Son os deuses. Deuses cuxa vontade pode ser interpretada por certos individuos dotados dunha superior capacidade para acceder a esa outra esfera, e cuxo comportamento pode ser propiciado mediante certo tipo de accións rituais executadas baixo o control destes xamáns, bruxos, feiticeiros ou sacerdotes. E da organización deste fraude, e do mantemento deliberado da ignorancia e a represión da ciencia, nacen as relixións e as igrexas.

E xa ve don Manoel que listos son estes cristiáns. Collen os mehires e os converten en cruceiros; collen un castro e chántanlle enriba unha hermida; collen un vello hórreo, cargado de significados rituais para as antigas relixións e o cristianizan cambiando os adornos fálicos por cruces. E xa postos, collen o simbolismo do pan e o converten en eucaristía! Deste xeito o maltrato do pan, que para a cultura orixinaria constituía soamente un acto de irreverencia que podía aparellar desdichas, converteuse case que nun sacrilexio!

María dixo que se chamaba don Manoel? E da Barroca, en San Paio de Navia. Xa ve! A ben pouco camiño de Vigo e mantendo integras ás raíces da súa galeguidade! Do Xuncal, ben pretiño dá Barroca era a Carmela, a farruca leiteira da que penso que xa lle contara as que tivo co Nicasio. Recorda? Boas foron! Aínda que teño que dicir que a súa María paréceme un pouco máis igrexeira que a Carmela, con esas cousas de pedir perdón a deus e rezar unha xaculatoria para xustificarse polo descoido de deixar caer o pan! Dáme o corpo que nun caso destes á miña Carmela ía estar moito máis preocupada polo castigo e enfado das potencias terreais, que das celestiais! E, o de facerlle o sinal da cruz para protexerse da mala sorte cando se enforna ou antes de cortalo, ou non comerse o pan adentado por outra persoa, arroxar faragullas ao lume, ou negarse a facerlle torradas porque son o alimento do diaño, para min están xa no terreo do que igrexa oficial considera como superstición. Aínda que non é precisamente un mariñeiro de Bouzas o que pode cuspir a barlovento! Sobre todo tendo en conta que cando saímos a pescar fora das rías botámoslle ao mar, a modo de pago, un pan de millo para que sacie a súa fame de mariñeiros, e cando algún de nos morre na mar, arróxase un pan cun cirio aceso sobre el para que espírito do morto atope a paz.

Algunha anécdota co dos bicos no pan? Difícil mo pon don Manoel! Pero se non é de bicos polo menos de pan ha de ser. Recorda ao Chaleco don Manoel? Aquel rapaz que gañara o seu adeallo por levar a roupa coas mangas cortadas para poder traballar? Pois o Chaleco quedara orfo de nai de moi novo, e como o pai cando non andaba no mar andaba no viño, don José, o párroco de San Miguel de Bouzas, o collera baixo a protección da súa sotana e o puxera a facer cousas de acólito, que doutras cousas non hai máis que rexoubas de lingoreteiras sen moito siso. O certo é que o noso rapaz non era moi afeccionado ás cousas de igrexa, pero cómpre facer da necesidade virtude, e unha comida quente e un lugar onde durmir a cuberto son argumentos abondo para minguar o valor do aprendido da boca dos pais, ver as cousas baixo outra perspectiva, e se non esquecer, acalar a conciencia, polo menos mentres o corpo e a mente medran.

Ata que a tal protección de don José non chegou, O Chaleco pasou fame; moita fame; tanta fame que ata facía bocadillos de pan: un anaco de miga entre dúas codias. Na súa constante procura de algo que xantar descubriu que un rapaz dunha casa rica cando a criada dáballe o bocadillo de chocolate, deixaba o pan e comía o chocolate. Un día armouse de valor, foise canda el e pediulle:

-          Mire señorito. Se non lle serve de molestia, antes de deixar o pan do bocadillo, coma un pouco de chocolate, de ser posible cando estea un pouco derretido, que deste xeito cando lle dea un bico no pan algo de chocolate ha de quedar nel!

E mire que lle digo don Manoel! Que non quero que a cousa quede así de triste e, posto que prometinlle dous contos aquí vai o segundo deles. O Chaleco xa está canda don José e a fame, senón desaparecida xa é máis doada de levar. Nestas estamos cando un día chega á parroquia don Miguel, un sacerdote xesuíta que ven a impartir aos mozos en idade de caer nas tentación da carne uns exercicios espirituais, daqueles que inventara Ignacio de Loiola. Don Miguel era un sacerdote de verbo fácil e palabra incendiaria, e cando estaba no mellor do relato das tentacións de Cristo, que despois de facer un xaxún de corenta días e corenta noites entroulle a fame. Daquela, conta don Miguel, dille o diaño:

-     Se es Fillo de Deus, di que estas pedras convértanse en pans.

-     E que respondeu o Cristo? Que respondeu don Miguel? –preguntou Roque, un dos “cursillistas” un pouco máis meapilas que o resto.

-     Pois que ía dicir! –interveu o Chaleco, lizgairo como un foguete –Fódase que traïamos bocadillos!