luns, 23 de maio de 2022

Opina que algo queda!


Mire que lle digo don Manoel! Non é por darlle a razón como din que faise cos tolos, pero cando a ten, tena! Tampouco eu entendo por que algunha xente, destra por demais nas disciplinas artísticas, presume en público da súa ignorancia nas materias científicas.

Que pensen de min o que queiran, pero a música é máis importante que as matemáticas ou a física! —seica proclamaba aos ventos microfónicos, eufórico e moi pagado de se mesmo, un destes popes da Cultura Oficial.

Pois pensaremos, meu, pensaremos! Que se coidas que porque ti nos permitas ter ou non ter unha opinión sobre a túa declaración de principios ímosche facer caso, aviado vas! Por moito que saias na tele en moitos sisudos programas deses que chaman de opinión. 

Non teño que dicirlle, don Manoel, o importante que sempre foi a música na miña vida. Correndo de neno detrás de canto gaiteiro pasaba polas rúas de Bouzas primeiro, e nas cubertas dos bous de altura co Tiniño o “Averomar” despois. Aínda máis! Recordará don Manoel que, despois de moito esforzo, fun quen de facer sonar con certo aquel a gaita do Marcial que o Tiniño me deixara en agasallo antes de marchar con destino descoñecido. Fun e son, que aínda saio tódalas semanas a tocar unhas pezas cos amigos, ben é certo que non nesta nosa taberna do Mincha, que a gaita é instrumento que quere horizontes máis abertos. Pois con todo e con esas, non sería quen de establecer tales prioridades entre unhas e outras materias. Nin sería quen nin tampouco creo que haxa motivo razoable como para ter que desprezar unhas en beneficio doutras. Parece que esta sociedade nosa xira arredor do culto á ignorancia e a mediocridade, e que o verdadeiramente democrático  consiste en admitir que a túa ignorancia é tan válida como o meu coñecemento.

Recordo o día no que coincidiron na taberna o Damián e o Breixo. Damián, xa sabe! Aquel poeta minimalista que traballaba na asesoría do meu amigo Antonio, e que de tanto procrastinar arreo non preparara nin tan sequera a primeira das oposicións de instituto. Do Breixo pouco máis lle contara que aquela anécdota súa nas primeiras eleccións democráticas no que puxera firmes á Garda Civil e mandara ao sobre do lixo todo o voto recluso e presidiario de AP e a UCD. E non que o Breixo que daquela estaba a estudar na Facultade de Física da USC, era a estas alturas un experto na cousa esa das partículas elementais. Por unhas cousas ou outras, o viño Monterrei ou se o polbo quer máis o menos picante, Damián e Breixo acabaron tecendo unha conversa sobre temas insubstanciais que, despois de dar máis voltas cunha corredoira acabou por intentar analizar as bondades e inconvenientes que a ausencia na taberna dun receptor de televisión tiña. 

Non todo é malo na televisión! —argumentaba o Damián.

Certo! —respondeu Breixo. —Nada é malo nin bo sempre. Pero tampouco é mala unha lavativa e non creo que unha taberna sexa o mellor sitio para poñerse unha!

Ao Damián esta oración comparativa do Breixo, na que equiparaba a televisión cunha lavativa, con todas as imaxes escatolóxicas asociadas a tal metáfora, deixouno momentaneamente sen goberno, cos miolos dando máis voltas que unha estornela intentando forxar unha resposta que estivera á altura da complexidade do concepto. Menos mal que o ter unha cunca a man axuda moito nestes transos, e a inxestión dunha boa cantidade de fluído alcohólico fornece o necesario tempo de reflexión para ordenar ás ideas na procura dunha resposta axeitada a tan brillante cotexo.

Eu, coma vostede, abomino de toda esa televisión de vísceras e miudanzas...

E soamente desfruta cos documentais da dous, verdade? —retruca o Breixo, lizgairo como gato polas brasas.

Teño que recoñecer, don Manoel, que adoro estas confrontacións dialécticas! Pero que sexan en vivo e en directo, cos protagonistas de carne e ósos, non eses actores de raios catódicos, editados e conxelados nunha gravadora, personaxes de cartón pedra  que recitan sen convicción un diálogo que alguén escribiu para eles, enfrontamentos preparados para o desfrute de ximnastas de sofá, e máis falsos que un duro de madeira! Mágoa que o Breixo sexa rival demasiado preparado para dar un bo combate. E Damián non é parvo e decátase decontado. E meu dito, meu feito, da cabo ao que quédalle de viño na cunca e sae apresuradamente pretextando un traballo urxente.

Quedou ceibe o Breixo para quen quixera prender con el o rabo da conversa e vin a miña oportunidade de preguntarlle a súa opinión arredor das importancias das ciencias e das letras na felicidade das persoas.

Pois non sei que lle diga, meu amigo! Nunca fun quen de entender as razóns polas que, se ninguén dos físicos, matemáticos, astrónomos, biólogos e bioquímicos, médicos, xeólogos, enxeñeiros e o resto de practicantes de calquera das ciencias, de cuxa amizade me honro, menospreza a importancia da música e da literatura nas súas vidas, non resulta vergonzoso para algunhas das xentes que se denominas a se mesmas como “da cultura”, presumir da súa ignorancia científica.

Explicoume que, na súa opinión, as matemáticas e a física, ou mellor dito o mal que se explicaban as dúas materias, tiñan moito que ver con tal actitude de rexeitamento que polas ciencias tiña certa xente que nelas fracasara, e aproveitaba as posibilidades de escape que o sistema educativo dáballes para procurar non volver atoparse con elas. Faloume tamén da súa propia experiencia no eido da investigación, e de como, calquera científico, calquera técnico, necesita imperiosamente manexar con destreza os coñecementos tradicionalmente considerados como “non científicos”

O coñecemento é un todo. Non hai parcelas “de ciencias” e “de letras” que cultivar separadamente. E tanta cultura é saber construír un soneto como resolver unha ecuación diferencial.

Tras unha breve interrupción para tomar alento (e unha tallada de polbo), continúa dicindo o Breixo:

E a investigación, meu amigo, é un proceso que require, ademais de definir unha boa cuestión previa, unha boa planificación dos pasos para seguir e avaliación precisa dos recursos que vas necesitar, unha comunicación dos resultados en distintos idiomas. Necesito traballar en equipo con outras xentes doutras realidades e convencelos para traballar xuntos na procura de resultados. Non podo investigar sen chegar a conclusións. Non podo investigar sen comunicar estas conclusións. E como podo informar deses resultados se non son quen de manexar axeitadamente as ferramentas de comunicación oral e escrita?

E mire que lle digo don Manoel! Que se a universidade ten tal nome é precisamente por iso: por entender que o coñecemento é universal. Malia que xa no medievo viñera a igrexa a corrixir aquel primeiro impulso dividindo a secuencia de aprendizaxe naqueles trivium, a gramática, retórica e dialéctica, e quadrivium, a aritmética, astronomía, xeometría e (manda carallo!) a música. O certo é que chamar “humanidades” ao Arte, Literatura, Historia, Teoloxía, Filosofía, Filoloxía, Lingüística, Semiótica e Semioloxía, como se o resto de coñecementos foran alleos ao ser humano é un pouco discriminatorio de mais. Como dicía o noso Breixo antes de apurar o último grolo de monterrei:

Levo toda a puta vida estudiando para poder ter unha opinión sobre un tema moi específico, e canto máis estudio menos seguro estou da miña opinión! A xente do común cre que os científicos manexamos certezas, cando a materia do noso traballo é a dúbida!

Xa ve don Manoel! Verdades coma pancenteos!

Pero ti non eras un científico!

Son. E por iso non estou seguro de nada. 

O tocar require estudo.

A cantar hai que aprender.

Ao que anda polo mundo

Todo lle compre saber.