Mire que lle digo, don Manoel! Non é descoido nin esquecemento, máis ben
pudor ou recato, se ata a de agora non lle contara nada das miserias e infortunios
que a miña probe naiciña tivo que apandar dende o aciago día no que os
Comesaña, uns amigos de Alcabre viñeron pola casa coa noticia de que o corpo do
meu pai aparecera na rebouza do túnel, preto da praia das Fontes.
Creo que xa lle falara, don Manoel, que o meu pai era home comprometido
politicamente, membro do Ateneo
Sindicalista Libertario e dirixente do Sindicato da Industria Pesqueira da
CNT e redactor do seu voceiro El
Despertar Marítimo, moito máis que un simple mariñeiro, moito máis que un
simple sindicalista, un home culto con voz e opinión propias, elaboradas grazas
ás moitas lecturas e ao afán de saber e facerse un home mellor, un home libre. Libre
e libertario, como xa lle dixera, e ningunha das dúas podía ser tolerada polo
novo orde que pretendía levar por diante tódalas arelas de liberdade dun pobo
que comezaba a espertar do seu sono.
Aquel xullo de 1936 cheo de luz e esperanza de novos tempos encheuse de
súpeto de nubeiros de tronada con camisa azul na procura da “eliminación de todo xerme disolvente que altere a fecunda harmonía
entre capital e traballo” mediante “á
depuración das filas da clase traballadora”. E segundo Víctor Montenegro presidente da patronal pesqueira de Bouzas e
ilustre redactor de listas negras, “se
hai algún sector desa obra depuradora, ningún en forma máis urxente que o
sector pesqueiro”! Tío e sobriño complementábanse na tarefa: mentres o tío presentaba
denuncias e delataba as xentes do mar, o seu sobriño Erasmo os asasinaba como a forma máis axeitada da continuación da loita de clases por outros
medios”.
Contárame o pequeno dos Comesaña que aquela noite funesta escoitaran pasar “O coche fantasma” de Erasmo Montenegro, un Hudson Super
Eight do 1930, pola
carreteira que pasa á rentes da súa casa, o que, naqueles días posteriores ao
levantamento fascista, eles ben sabían o que quería dicir. Así que, obviando
toda prudencia, el e o seu irmán pequeno saíron atrás do automóbil por ver se
eran quen de chegar a tempo a onde ía parar. Aínda estaban pola curva do
Matadoiro cando ollaron ao lonxe, o resplandor dun disparo rachando as tebras
da noite, e un intre despois dous máis e os seus estouros. Despois o rechío dos
pneumáticos do Hudson camiño de Bouzas indicoulles que o vieiro estaba franco,
e que poden avanzar ás agachadas ata o lugar onde adoitan deixar aos paseados. E alí, na encosta que leva ao
túnel que cruza por baixo a carreteira de Samil, adiviñábase un vulto escuro;
como o dun boneco desamañado. Era o cadáver do meu pai. Cumpríase así o que don
Xosé Vilaverde, o que fora Secretario Xeral da Confederación Rexional Galaica
da CNT e tallista de santos, predixo no mitin da CNT do Primeiro de Maio no
Tamberlick : “o porvir pecharanos as súas
portas para abrir as das nosas tumbas”.
Teño poucos recordos nidios daquela mañá na que o vello dos Comesaña entrou
pola porta da casa a darnos como mellor soubo a noticia, non por temida menos
terrible, e todos eles me parecen como alleos, como que lle tiveran sucedido a
outro. Quero adiviñar as figuras do meu irmán pequeno bagoando e a miña nai co
rostro crispado e dun estraño color gris, rinchando os dentes para non berrar
de dolor, e o balbordo do infortunio choutando polas portas e ventás das casas
de pescadores como unha chea lamacenta que asolagara de podremia a vida do
pobo.
Teño poucos recordos, pero todos eles escuros, como esborranchados. Do
mesmo xeito que nos periódicos ou no cine, a vida despois da sublevación
sucedía en branco e negro.Pouco branco e moito negro; poucos traxes brancos, de
comuñón ou de voda, algúns máis na burguesía adiñeirada; e moitos traxes
negros; poucos nos homes, e case que perpetuos nas mulleres, que estaban sempre
vestidas de morte, loito eterno que comezaba na adolescencia e non remataba
máis que coa súa propia morte. Como dicía o meu probe pai asasinado, triste
resultado dunha relixión que adoraba a un home torturado, unha relixión para a
que a risa era cousa do diaño, unha igrexa de homes de negro que so quere
mulleres disfrazadas de cascudas ao seu redor. Mal podía meu pai maxinar que o
loito que tanta carraxe lle daba que a súa muller levara ía ser finalmente
loito por el!
As horas da noite se arrastraban cunha lentitude exasperante. Soamente
algúns salaios afogados rachan a calada da noite. Tocan na porta: é Dalmacio,
un cenetista vello amigo do meu pai que estivera tamén na organización da loita
do trinta e dous contra sociedade patronal “La Marítima”. Dalmacio despois de
darlle as condolencias a miña nai achegouse e poñendo a súa forte man de
traballador no meu ombro, miroume de fite aos ollos e díxome:
-
Camarada,
tócache facer o máis difícil! Quedar canda a túa nai. Non ir morrer ás
barricadas, que xa nonas hai; non fuxir comigo ao monte a loitar na guerrilla;
non o saíres na procura dos asasinos do
teu pai para darlle morte ou morrer ti mesmo no intento! Para todo iso non fai
falla máis valor que o da desesperación. Para quedar coa túa nai axudándolle a
sacar adiante a familia, a sobrevivir a esta perda, a soportar as humillacións
cotiáns de vivir a realidade que está a medrar ao noso redor, fai falla un valor
moi especial: o valor da esperanza!
Explicounos logo o que estaba a pasar: o deixar os cadáveres dos paseados tirados ben a vista, sen xuíz
nin forense que os levante, sen policía nin Garda civil que investigue os
executores do asasinato, que ben o saben eles sen necesidade de preguntar! A
estratexia do terror!
A miña nai, que ata ese momento semellaba non escoitar o que Dalmacio
estaba a dicir, ergueu a testa e afirmou con voz rexa á que ninguén de nos
atreveuse a levarlle a contra:
-
Meu
home non vai quedar nunha cuneta como un can!
Ben de mañanciña, case que nin alborecera, mai puxo o pano na cabeza e saíu
cara a Casa Parroquial. A miña nai, que non llo dixera don Manoel, era da
congregación do Cristo dos aflixidos e, para desesperación do meu pai, tiña o
sentido e maila vontade gobernada pola igrexa. E, o que é peor!, por don José Fernández
Parada, popularmente coñecido como Padre
Comesaña, un daqueles sacerdotes de pistolón ao cinto e correaxe militar
por riba da sotana que pensaban que acirrar aos cans da morte formaba parte da
súa sagrada misión.
-
Mire
don Xosé! –dille miña nai ao chegares canda el –Eu quería pedirlle unha cousa …
-
Anda
muller, que ben sei o que me queres pedir; e ben sabes ti que non cho podo dar.
-
Don
Xosé! O meu home era un bo home!
-
Non
serei eu o que diga que merecía a morte, que non é de bos cristiáns desexar a
morte nin dos peores, pero o teu home era un dos soldado do diaño!
-
Se
equivoca don Xosé! Que unha cousa é non ser home de igrexa e outra moi distinta
ser mala xente! Que o meu home todo o que fixo na súa vida foi loitar por
mellorar a dos demais!
Don José Fernández Parada é un cura despótico, que aínda que as veces
intente disimular collendo prestadas as formas untuosas dos cregos é máis
arisco que a casca da sobreira, convencido de que non se contan os mortos que
matas cando deus está do teu lado.
-
Querida
filla! E que nono ves? Que iso de loitar por mellorar a vida dos demais é o
froito da arrogancia do demo intentando torcer a vontade de Deus que fixo a uns
homes ricos e a outros pobres!
-
E non
son a súa filla, –dille entón a miña nai, coa boca chea do sangue do seu marido
asasinado, –que antes me pegara un tiro no padal que ter algo máis que ver co
seu deus sedento de sangue e de vinganza!
Así que aquela mesma noite collemos o carro co que os Comesaña ían na
procura de argazo para o estrume das leiras, puxemos o cadáver riba das algas, e
polo túnel que aínda existe baixo a carreteira de Samil levámolo arrolado polo
canto do eixo ata sementalo nun lugar secreto onde puidera agardar sen
persecucións o día en que os homes cheguen a ser irmáns, cese a desigualdade e a Terra sexa paraíso libre da
Humanidade.
E mire que lle digo, don Manoel! Aínda que sexa para limpar o sabor a fel,
quero, como é o meu xeito, rematar cunha cántiga popular:
Todos
os curas é cregos,
debían
de ser queimados
que
lles din as raparigas
que o
amor é un pecado.
Ningún comentario:
Publicar un comentario