A perversión da utopía.

Mire que lle digo don Manoel! Pequena Rusia, Rusia pequeniña ou La Rusia Chiquita; que cadaquén lle chame como lle pete a aquel anaco de terra galega a carón de Vigo, que a min tanto me ten! E que os seus límites coincidan cos do concello de Lavadores, ou se limiten, como sostiña o meu pai, ao barrio de Riomao, o único onde a presenza comunista era maioritaria, tampouco se me dá moito, que tras do que non corro non canso.

Fale a miña veciña mentres teña o meu fol fariña, que Lavadores, era, ademais de Santa Cristina, Teis, Candeán, Cabral, Bembrive, Beade, Valadares e Zamáns, e Riomao, soamente unha pequena parte do que foi concello ata o ano corenta e un. A parte máis achegada ao Calvario da rúa Aragón, incluíndo a Corredoura, Mouregade, a Redomeira e o propio Calvario.

Lavadores era daquela moito máis un concello de labregos que de obreiros industriais. Un concello de labregos organizados no maior movemento reivindicativo de masas que, dende os primeiros anos do século, houbo en toda Galicia: o agrarismo. Por vez primeira o campesiñado galego uníase en sociedades agrarias e sindicatos agrícolas para loitar contra do sistema foral, que lle obrigaba ao pago de rendas abusivas polas terras que traballaban, e contra dos caciques e os seus sicarios, as forzas da orde pública.

Ao calor desas sociedades agrarias agroma en moitas delas o movemento libertario. Que eu recorde, do que meu pai contaba, a primeira delas foi a de Beade, a Agrupación Cultural “La Antorcha del Porvenir”, e logo xurde o resto, “La Libertad” en Bembrive, “La Nueva Humanidad” en Candean, o Centro Cultural e Artístico Deportivo en Teis e o Ateneo de Divulgación Social en Lavadores, cuxo presidente, Ramón Conde, foi paseado o 27 de xaneiro do 37 ben preto do lugar no que apareceu o cadáver do meu pai.

No barrio de Riomao, concretamente na rúa Manuel Llaneza [1], reuníase o comité socialista de Lavadores, a agrupación con máis número de militantes de Galicia; e Urania Mella, a filla de don Ricardo Mella, e o seu esposo Humberto Solleiro vivían na mesma rúa Manuel Llaneza. Xa sabe don Manoel que Uránia Mella foi a principal organizadora da Unión de Mulleres Antifascistas, unha de cuxas máis importantes tarefas era a alfabetización das mulleres. E que Humberto Solleiro, traballador de Tranvías Eléctricos de Vigo, era da directiva local da Asociación de Amigos da Unión Soviética. Tamén vivía en Riomao o escultor Camilo Nogueira que foi profesor na Escola Municipal de Artes e Oficios onde tivo alumnos de tanta sona como Xoán Piñeiro ou Silverio Rivas; o sindicalista e escritor en lingua galega Urbano Rodríguez Moledo, director do cadro de declamación "Máximo Gorki", que morreu fusilado canda Constante Moreda no Castro; e Carme Díaz conserveira e o seu marido Xosé Gómez Gaioso, que tivo escola en Lavadores, e moitos anos despois foi salvaxemente torturado durante 22 días e fusilado no “Campo da rata”, na Coruña.

Xa o mira don Manoel! Alguén podería dicir que este vello mariñeiro de Bouzas é un pouco como o barrio de Riomao: un comunista fillo dun anarquista. Cousa que, por certo, algún que vostede coñece atreveuse a preguntarme.

-          Mira que fai anos que nos coñecemos e nunca entendín como o fillo dun anarquista como o teu pai acabou de comunista! Eu, con perdón dos presentes, son dos que pensa que fillo de porco marrán seguro ...

-          Estache boa a navalla que nin corta nin talla! Aínda non lle caeu a casca do cu e xa quere ser o galo do poleiro!

-          Non se me alporice que so é unha brincadeira! −intentou dar tempero á gaita o Mauro, que ben seguro xa adiviñara a estas alturas quen era o do atrevemento −Ben sabe que eu devezo por tirarlle do xenio!

-          Non, si xa o sei! E, mire que lle digo? Ademais de devecer por dar máis que facer que un porco con artrite queres que responda á túa pregunta?

-          Se non lla sabe mal ...

-          Pois xa ves! Decateime que no camiño á Utopía os débiles non temos outra que defender a permanencia dun estado, aínda que sexa como un mal menor. Porque onde non hai estado, ou este declina das súas obrigas, quen campa como quere é un Señor aínda moito máis cruel: o mercado. Que como di a vella copla:

Se non hai un Estado

que te defenda,

quen coutará ao Mercado

e a súa fachenda?

E mire que lle digo don Manoel. Pode ser que para a xente daqueles anos trinta o chamar a Lavadores a Pequena Rusia tivera máis máis de loa e gabanza que de invectiva e aldraxe. E que pensaran que tiña un sentido positivo dar vivas a Rusia, como fan agora algúns novos camaradas mozos. Pero hoxe que sabemos que baixo Stalin e os seus herdeiros, Rusia foi a tumba da utopía, a perversión do impulso revolucionario, a inutilidade dos sacrificios de tantos que loitaron coa esperanza de ter unha vida mellor no aquén, que do alén non se sabe moito, para o meu pensamento que non hai razón ningunha para gritar que viva Rusia! Nin tampouco para pedir que morra!

---

Nota [1]: Hoxe rúa León.