Mire que lle digo don Manoel! Conta Xurxo Souto que un día Francisco Vidal entrou no peirao de Bouzas coas adegas do buque cheas de pescada miúda do último lance, e aínda viva. Colleu unha presada de peixe e mostrouno ás peixeiras que agardaban no molle berrando:
- Mirade como se reviran, como se bailaran! Talmente coma cariocas!
Engadindo como explicación que no cine Marabillas de Bouzas, viñan
de proxectar “Os tres cabaleiros”, aquel filme de animación de Disney que
mesturaba imaxe real e debuxos animados, e que pretendía ser unha mensaxe de
boa vontade coa que os ianquis intentaban manter aos países de América Latina
do seu lado na segunda guerra mundial. O Pato Donald vai procurar a dous vellos
amigos, Pancho Pistolas, un bravo galo que representa a México, e José Carioca,
un papagaio fumador que representa a Brasil.
Non digo eu que tal anécdota sexa mais falsa que unha burra vella, que ben certo é que o éxito ten cen pais e o fracaso é orfo, pero a comparanza dos movementos dun papagaio fumador cos dun peixe dando as boquexadas non me parece moi ben traída. Deixando de lado que na miña memoria o cine Marabillas endexamais proxectou a referida película, e que tampouco recordo armador nin capitán de Bouzas que levara tal nome! Máis ben, teño para min que alguén, que lla escoitara narrar ao seu pai, quen á súa vez a escoitara ao seu, contoulla ao Souto que como bo bravú e de Monte-Alto a daría, sen máis, por certa. E entre o ben coñecido efecto do proceso de comunicación entre persoas que fai que un eclipse de sol, que non ocorre todos os días, chegue a ser un eclipse de coronel que, mágoa que non ocorra tódolos días!, e a aplicación inexorable do principio periodístico de “non deixas que a verdade che estrague unha boa reportaxe”, chegamos a presente historia de tan prometedor comezo e tan lamentable final.
- Lamentable de verdade! −dixo don Manuel Veiga, que estaba na barra da do Mincha, de palique cunha xente de fora, pero que non perdía vocábulo da nosa conversa.
- E logo, don Manuel! Seica ten unha versión máis achegada á realidade?
- Teño! Que o que tal fixo non se chamaba Francisco Vidal senón Francisco Veiga, e era o meu bisavó!
Relatou entón, moi polo miúdo, que "A carioca"[1]
era unha canción que o seu bisavó escoitara cantar a unhas coristas do
"Novo Café", aquel que abriran nos anos vinte na rúa Policarpo Sanz, no
baixo das casas de Manuel Bárcena, no local onde antes estivera o famoso Café
Colón, e que ao subir ao peirao de Bouzas as caixas cheas de pescada miúda retorcéndose
cheas de vida veulle as mentes o abaneo das cadeiras das coristas do "Novo
Café" cando cantaban:
Miráche-la
carioca?
Non é
foxtrot nin unha polca.
Ten un
ritmo novo,
un
espírito fresco que suspira.
Ten un
compás complicado,
aínda
algo raro e fedello.
Pero cando a bailedes cun novo romance
haberá amor nos seus ollos.
Logo a frase sería “Cariocas, cariocas frescas!” ou a de “Mirade
como se reviran...”, pero a denominación de “carioca” para a pescada miúda
callou no imaxinario colectivo e hoxe saben que peixe é unha carioca non so os
galegos, senón vascos e andaluces, e hai
receitas de “cariocas de Ondárroa”, “carioca a la rabiosa”, “carioca con
cachelos” ou con patacas aliñadas, ... e todas, todas as que poidades imaxinar.
O que xa non hai, ou hai poucas, son cariocas! Que cando a sabedoría popular
sinala onde están os límites dos recursos, sempre ten que vir algún ignorante
sen conciencia a poñer o seu lucro persoal por riba do beneficio da
colectividade! Éche o que hai pero non o que debe de haber!
Aí ven o
barco do mar
Aí ven a carioca
toda
Xa vexo ó meu queridiño
Ollando por min na proa
Cargadiño
de carioca
Debera de
vir, Dolores!
Xa non hai peixe no mar
Nin cartos para os pescadores.
[1] “A carioca” é un número musical da película dos
anos trinta “Voando a Río de Xaneiro”, cantado, segundo os créditos da película
por unha cantante "de color", e considerada como a primeira ocasión na
que Ginger Rogers Fred Astaire bailaron xuntos nun filme. A tal cantante
"de color" era nada menos que Etta Moten Barnett, a cantante para a
que George Gershwin escribiu o papel principal da súa ópera “Porgy and Bess”.
Etta estudiou música na Western University de Quindaro, Kansas. Para pagar a
súa matrícula, uniuse a un cuarteto na radio de Topeka, actuou no circuíto de
Chautauqua e pasou os veranos cos Jackson Jubilee Singers. Completou a súa educación
na Universidade de Kansas, onde obtivo unha licenciatura en canto e teatro en
1931. Foi unha activista e loitadora polos dereitos da muller participando activamente
na organización do Año Internacional da Muller, limiar do Día Internacional da
Muller Traballadora primeiro e Día Internacional da Muller hoxe, que conmemoramos
cada 8 de marzo. Morreu aos 102 anos de idade.
Ningún comentario:
Publicar un comentario