Mire que lle digo, don Manoel! Non. Non foi aquela de Santa María de
Barbeiros a única ocasión na que o Arghimiro tivo encontros coas xentes do máis
alá; ou polo menos iso nos contou, que xa sabe vostede que na taberna do Mincha
somos máis de un aqueles aos que o viño de Monterrei da Fina céibanos o bisté!
E o noso Arghimiro, coma boa parte das xentes de Ordes, ten unha rara querenza
coas igrexas e os aparecidos. Ou sendo leais coma os cans, non tan sorprendente,
que os máis dos galegos somos unha amálgama de católicos por obrigación e
pagáns por convicción, asoballados sempre por unha igrexa militante ben
disposta a romper a crisma a golpes de crucifixo a aqueles que non son, no seu escrupuloso
parecer, abondo afervoados.
A cousa é que froito, ben sexa, no parecer de uns, da abundancia de misas
de defuntos, ben sexa, no parecer dos outros, da maior iluminación e asfaltado
dos camiños, cada día hai menos encontros coa procesión de almas en pena que
percorre de noite as vereas e carreiros, e que algúns dan en chamar a santa compaña. Digo algúns, don
Manoel, porque algúns outros chamámoslle estantiga ou estadea, que o de santa compaña é, no noso parecer, unha
mala tradución do latín "sanctam cum pania", "os
que comen do mesmo pan", referíndose ao convite funeral de ánimas e
vivos, ese banquete de cuxos manxares cómpre non comer en ningún caso para non
que quedar enmeigados; aínda que si finxir que se come das viandas ofrecidas
polas ánimas, que os mortos andan moi espelidos na vixilancia do proceder dos
convidados para poder levalos canda eles en procesión. Costume este que se pode
engadir á vella sentenza que afirma que sogra
e nora, can e gato, non comen no mesmo prato.
Penso que xa lle explicara, xa tempo vai alá, que o noso Arghimiro era un xan,
unha daquelas persoas que tiñan o natural de ver as pantasmas coma se foran
xente viva, cousa que, se temos que crer as nosas avoas, ten algo que ver cun credo
mal rezado polo padriño no seu bautismo. O que non é tan habitual nesta xente aluarada
é o que ocorríalle ao Arghimiro que, ademais de ver as pantasmas coma se foran
xente viva, vía á xente viva coma se foran pantasmas. Por isto non é estraño
que o noso camarada de troulas tivera un encontro cun fato de xentes de corpos
brancos e rostros pálidos, que déronlle que matinar e cuxa historia paso a
contar.
Un
dia, vai desto xa uns poucos anos, era eu aínda un rapaz de mocear -comezou a súa contada
o Arghimiro despois de mollar a palleta cun bo grolo de viño- volvía eu cos meus amigos dunha ruada en Cerceda,
unha das parroquias das Encrobas, de onde era o meu amigo Venancio, cando para
a miña desgraza tiven un destes encontros. Recordo que a festa non se nos dera
moi ben, que había poucos remedios naquela botica, máis galiñas que pitas no
torreiro e máis soltos que agarrados no baile, que o cura de Cerceda andaba máis
atento a virtude allea do que andara nunca á propia. Todos
beberamos un pouco máis da sede que tiñamos que apagar, e moito máis do que a
prudencia aconsella; ao principio da festa para afogar a timidez, despois para alimentar
a alegría e finalmente como anestesia, pasaramos de alegre a chispo, de calcado
a caneco e de peneque a borrachón.
A ruada remata cedo e os pendellos e tabernas pechan as portas e recollen
as mercancías. Cómpre coller o camiño de volta a casa que aínda teñen por
diante unha boa camiñada. Conta o Arghimiro baixando moito a voz, como se non
quixera que a Fina lle escoitara, que algo do que comeu na feira debeulle
sentar mal que mentres baila vai botando peidos coma foguetes un día dunha
festa. Ao pouco de andar sinte que os gases fanlle renxer as tripas como os
dentes dun can enrabiado, e receando que se lles abre a porta poda saír do
intestino algún estado máis da materia que o desexado, pide aos seus
compañeiros que lle agarden un momento que vai facer os mandados do seu ventre;
pero o resto da tropa non lle fai caso e aceleran o paso entre chanzas e
risadas.
Tiña eu razón –di o Arghimiro- de non querer aliviar sen máis a presión intestinal. Poñerse en
crequenas e escagarriarme como unha billa foi todo un. Cando por fin din
rematado o labor de estercar o prado e puiden subir os pantalóns cunha certa
seguridade ía alá moito tempo que as voces dos meus compañeiros de troula se
perderan na mesta noite. A congostra era ben estreita, e coa pouca chuvia que
caera estaba feita un lamazal; para máis inri a lúa acazapárase detrás dunha
nube e a pouca luz que aínda me permitía orientarme esvaeceu, co que a
posibilidade de rachar unha perna na andaina fíxose case certeza. Sorte que non
moi lonxe de onde estaba unha raiola de lúa deu de cheo, como se me fixera unha
chiscadela, a pedra dun cruceiro; nunha carreiriña de can cheguei ata a encrucillada
onde erguíase a cruz; no o estado da miña cabeza, despois dos acontecementos
antes relatados, non era como para acertar cal dos camiños levábame a casa, así
que non quedoume outra que sentar nun dos chanzos do cruceiro e agardar que os
compañeiros, ao decatarse da miña ausencia, regresen a por min.
Conta o Arghimiro que os últimos acontecementos o deixaran un pouco
derreado; senta no pedestal, fai un vurullo coa chaqueta para non mancar a
cabeza co varal do cruceiro e, ao pouco, a canseira e os restos do viño completan
o traballo e queda durmido. Cando estaba no mellor do sono un frío súpeto
faille espertar; ao lonxe, na escuridade e entre a brétema, pode percibir o
arrandear das luces dunhas candeas, e o vento que ven de levantarse tráelle o cheiro
agre do sebo ao se queimar. Arghimiro ten que fregar os ollos dúas veces, para tirar
as lagañas dos ollos aínda pegañentos e convencerse de que non está a soñar, e
que dúas ringleiras de camiñantes se achegan canda el. Todos visten unha
especie de saión branco e raído cunha carapucha tapándolles a testa e levan un
cirio aceso na man.
Tras un primeiro calafrío de terror, e despexado xa o intelecto das
brétemas do alcohol, barrena, pensa e cavila na posibilidade de que os seus
compañeiros de troula, sabedores da súa afección polas cousas do máis alá,
argallaran esta andrómena coa que pretenden darlle un susto de morte e rir a
cachón arrogañando o beizo coma os coellos co seu terror pánico; así que, posto
de pé nas gradas do cruceiro, diríxese á comitiva a grandes voces:
-
Xocas, Ferreira, Fuco, mira que estades
ridículos con esas sabas vellas! Ollo co que facedes, que ningún de vos ten moitas
habilidades cós cirios e ides queimar ao de diante!
A procesión
seguiu avanzando silandeira, mentres os berros de Arghimiro pasaban do
recriminatorio ao directamente aldraxante.
-
Pailáns, desgraciados, que sodes máis
noxentos que as lesmas! A quen pensades enganar vestidos desa fasquía? Ide por aí
a rirvos doutro, que a min non ma dades!
Cando o cortexo está xa máis preto, Arghimiro recoñece ao seu fronte a Venancio,
e decátase de que ten a cara esbrancuxada e macilenta como se houbera vomitado
ata o primeiro leite, e que leva nas mans unha cruz toda escangallada e de tan pouco
xeito que talmente parecía feita con dúas táboas dunha caixa de peixe.
-
E ti Venancio! Que non deches atopado unha
saba para te disfrazar como os teus compañeiros?
Entón o Venancio ao escoitar o seu nome cravou os ollos de fite no Arghimiro
e sen despegar os beizos berroulle cunha voz cavernosa que non semellaba saír
de humana gorxa.
-
Non cacarexes tanto, langrán. Que se non
estiveras nas escadas do cruceiro ía pasarche esta maldita cruz e terías que
seguir coa estadea ata que non atoparas algún outro que cha levara.
Conta o Arghimiro que tal medo meteulle no corpo a resposta do Venancio que
non quedou no cruceiro nin un intre máis para comprobar se o da comparsa era
broma ou realidade, saíndo de alí como gato polas brasas, tremendo coma unha
xostra e dando cos talóns no cu do lixeiro que corría, sen ollar atrás nin coller
folgos para dar un ai.
E mire que lle digo, don Manoel! Eu non acredito nin nego da certeza do
conto, pero o noso Arghimiro quedaba máis serio que un frade de pau cando
contaba que pouco despois do incidente no cruceiro, o Venancio collera non sei
ben se unha tirícia ou un cólico miserere e que, como manda a tradición da
estadea, nuns meses morreu de morte morrida, que non de morte matada.
Indo
eu para Cerceda
Saíume
a morte ao camiño;
deixei
dito me enterraran
nunha
bodega de viño.
Ningún comentario:
Publicar un comentario