De chapeus de tres picos que so teñen dous.

Mire que lle digo don Manoel! Dicía un escritor inglés de cuxo nome non estou moi seguro, que unha das cousas que máis lle sorprendera na súa primeira visita a España fora descubrir na fronteira uns gardas que levaban unha máquina de escribir na cabeza! Que tamén é un xeito imaxinativo de chamarlle a ese sombreiro de charón que levan, e que algúns chaman tricorne, e outros máis sabidos, chapeu de tres picos cun deles posto en batalla, que teño para o meu caletre que os cornos son cousas de cabezas e non de chapeus. Cornos ou picos, disque algo ten o tal tricorne que cando a xente o pon na cabeza cambia o seu carácter. O certo é que o carácter militar do benemérito corpo fixo deles un bo instrumento para aplicar a represión que outros deseñaran; ou como a copla que se cantaba daquela, coidando moito quen a escoitaba:

Xa non se chaman civís

os do gorro atravesado

que se chaman asasinos

do traballador honrado

Ven isto a conto porque entre os clientes do Mincha, tamén tivemos, como non!, máis dun garda civil; algúns bos e outros non tanto; algúns calados e outros faladores; algúns que non deixaron memoria e outros que aínda se fala deles. A personalidade dun destes gardas deixou tal pegada na memoria dos parroquiáns da taberna que ata se fixo popular unha fórmula comparativa, por non dicir elativa, moi utilizada cada vez que alguén facía unha maldade con graza: “tes máis mala ostia que o Fariñas!”

Das moitas anécdotas, algunhas certas algunhas quizais inventadas, que circulaban polo mostrador da taberna do Mincha hai dúas que, polo moito afecto que lle teño ao que más contou e, por qué non dicilo, a súa sustancia filosófico/retranqueira, quero reproducir para vostede don Manoel, con algún artificio máis que como a min mas contaron, pero sen faltar á verdade no esencial.

O bar da Preciosa.

Aló por Chapela, na curva do rego Fondón, medio oculta detrás dunhas matogueiras, estaba a casa de comidas da Preciosa, unha das paradas obrigadas na rolda que facíamos na loita da Benemérita “contra da represión do contrabando”, como gustaba de dicir o Fariñas. A Preciosa era una muller aínda en idade de merecer de formas voluptuosas e maneiras sensuais, e a dicir dalgúns un pouco lixeira de afectos de máis. Estaba casada cun algo canteiro e menos albanel, que coidaba más as hortas veciñas que as propias e ao que, en xusta correspondencia, era axeitado aplicar a vella copla:

Pica, canteiriño, pica,

pica na pedra miúda,

pica na muller allea

que outro picará na túa.

Entre os moitos visitantes do bar destacaba pola súa regularidade e extensión, un taxista de Redondela, home de triste figura e talante máis murcho que un prado sen rego, que para a súa desgraza casara cunha muller grosa como un bocoi, beata e moi augabendita, para quen o sexo era unha desgraza necesaria sen máis finalidade que a reprodución da raza humana, opinión esta coa que o taxista non estaba moi satisfeito. Como o home tampouco non lle tiña moita afección as mancebías e casas de lenocinio, e a natureza ten as súas demandas que non hai outra que dar saída natural para que non podrezan, os nosos protagonistas, taberneira e taxista, chegaran a un arranxo que aos dous conviña, beneficiaba e satisfacía; razón esta que avaliaba as frecuentes visitas que antes mencionaba.

Malia a todo o taxista era un home moi mirado para as formas e coidadoso de non dar de falar moito máis do estritamente necesario, polo que sempre que aparcaba o taxi diante do bar tapaba coidadosamente a matrícula do vehículo automóbil cunha folla do Faro, como se iso servira para que o peón, ocasional ou de cotío, non soubera da súa presenza polos signos que a autoridade competente ordenaba levar visibles, para evidenciar a súa condición de servizo público. Unha das noites que andabamos de servizo pola zona cun algo de lareca e máis de sede, determinamos achegarnos á da Preciosa, por ver que tapa tiña de cociña, que do viño xa sabiamos. Está chovendo como se botaran o mar a caldeiros riba de nos, e a capa pesa case que unha tonelada do mollada que está. Coas presas e a pouca precisión nos movementos que o exceso de viño leva aparellado, o Fariñas bate coa canela no parachoques do taxi que está alí aparcado. Fariñas non necesita moitos motivos para blasfemar pero un golpe na canela doe da de dios, e o pensar nas diferenzas do noso traballo co do taxista que vai sempre a cuberto, é espora abondo para soltarlle a baraza da saquetiña onde garda os mellores dos seus improperios, xuramentos e groserías. Franqueamos a porta da taberna onde nos agardan os mellores recendos da comida presentida, e un caloriño agradable acariña as nosas fazulas mal barbeadas. Dentro hai catro ou cinco clientes e o odiado taxista abacelado na barra departindo tan ricamente coa taberneira.

-          É seu ese taxis que está aí fora? –espétalle Fariñas ao taxista, coa lingua de trapo que sempre se lle puña cando ía un pouco cargado de máis.

-          Ser será señor garda. E logo por qué o pregunta? Quere que lle faga algún servizo?

-          Servizo voulle facer eu un a ti, por ter tapada a matrícula do taxi …

-          Tapada? Que quer dicir con tapada? A matrícula está no seu lugar; que non estea visible ben pode ser que ao mellor deixei alí o Faro que estaba a ler …

-          Tapada e ben tapada está, cona!, e voulle ter que sancionar.

-          E logo hai algunha lei que prohiba ler o Faro?

-          A mesma lei que prohibe andarlle no refaixo a unha muller casada. –afirma o Fariñas que ve que está perdendo a discusión e estase a quedar xa sen moitos argumentos máis cos que gobernar a conversa.

Ben sabido é que o feito de que unha muller deixara verlle o refaixo -é dicir, a roupa interior- a un home que non era o seu marido era un sinal claro de lixeireza por parte da muller, ou ben de intimidade entre ámbolos dous. A Preciosa que malia que ata ese intre andaba nas cazolas aparentando ocuparse dos guisos, estaba coa orella posta, entrou no baile para espetarlle na cara ao Fariñas:

Do que non sabes non fales,

que é mellor estar calado

que dicir barbaridades.

Ao que o Fariñas, respondeu:

Non te poñas tan soberbia,

que cada un sabe o seu:

ves a palla nos meus ollos,

non ves a tranca nos teus.

Preciosa, non perde o alento e dille:

Por cantar, rir e bailar

nunca se perdeu ninguén,

perdeuse por murmurar

da vida de cada quen.

Entón eu que estou un pouco ledo de máis, lixeiro como un xalgarete entro na porfía dicindo o primeiro que me ven as mentes:

Non digas que vai dereito

o cravo que torto entrou,

non digas que é carpinteiro

quen nunca táboa labrou

Cando decátome de tódolos dobres ou aínda triplos sentidos que a frase pode ter para calquera dos oficiantes, calo e póñome vermello de vergonza. Pero a parroquia ri, e a tensión esvaece.

-          Ben vexo que case que todos sabedes a letra da mesma regueifa. Menos aquí o meu compañeiro –di Fariñas entre risas –Doume por ben contestado! A ver Preciosa! Bota unhas cuncas,  e morra o conto da matrícula!

Aquela noite cantamos e bebemos, bebemos e cantamos ata o amencer e supoño que tódolos contrabandistas de tabaco de batea da ría de Vigo nos acompañaron no noso canto.

No cargadeiro de Rande.

En 1925 a compañía Minerais de Ferro de Galicia empezou a construír un cargadeiro dos que chaman do tipo cantilever no lugar de Cabanas da parroquia de San Vicente de Trasmañó, en Redondela, xunto ao Estreito de Rande. O cargadeiro estaba daquela formado por unha estrutura de formigón e pedra, sobre a que pasaban as vagonetas co mineral. Alí descargaban o mineral ferro en catro moxegas, que á súa vez o conducían a un conduto equipado cunha cinta transportadora que, por medio dunha longa estrutura metálica con forma de ponte, levaba o material ao barco. Hoxe de toda esta estrutura non queda máis que a parte de formigón, que non vale nada.

Un día algún dos confidentes que tiñamos en nómina deu a voz de que estaba prevista unha descarga de tabaco polos arredores do cargadeiro de Rande. Sen máis. Así que xa nos ten vostede camiñando entre o de Cabanas e o novo que a Minero Siderúrxica de Ponferrada fixeran a menos de medio quilómetro deste. Como no medio dos dous, ademais da fábrica do alemán, está a praia de Rande a zona a vixiar non é precisamente pequena! Menos mal que de noite pechada os ruídos destacan moito sobre un fondo xeral de silencio e cando andabamos pola fábrica do alemán escoitamos o motor dun camión que baixa cara a explanada do Coto Wagner coas luces apagadas. A uniformidade da Garda Civil non está deseñada precisamente para correr pero tampouco estas cousas queren moitas presas. Nuns poucos minutos estamos canda o camión. Fariñas mete a lanterna pola xanela que está aberta e berra:

-          Darse presos á ghuardia sivil! –co susto o de dentro fai un aceno brusco coa man, e dun lapote a lanterna sae polos aires indo a bater contra do tricorne, que se da dous dedos máis abaixo lévalle un ollo.

-          Ostia, meu! Que susto me deu! –di unha voz de home dende dentro da cabina.

-      Vas levar unha labazada que vas dar máis voltas que un fillo de puta buscando a partida de nacemento! Veña! Para fora do camión que para pouco é tarde! –ordena Fariñas aínda aparvado polo golpe.

-          Desculpe señor garda! Que non podemos saír, que non estamos vestidos!

-          Que coño é iso de que non están vestidos! –Fariñas recupera a lanterna do chan, alumea o interior e descubre que ademais do home que fala hai unha muller caladiña como un furelo, intentando tapar como pode ás súas nudeces.

-          Anda la ostia! Pois non estaban a foder!

-          Señor garda que non é o que parece, que estamos casados!

-          Cagho en sos! E se están casados que cona fan aquí? Que para facer estas cousas está a casa de un!

-          Nos ben que quixéramos, señor garda! O malo é que casar si

que estamos casados … pero cada un de nos co seu!