Mire que lle digo don Manoel! Grazas aos mariñeiros do ilegalizado e
perseguido sindicato de industrias pesqueiras e, por qué non dicilo!, ó arte
para o regateo da miña nai, fomos quen de sobrevivir á miseria á que don José,
o párroco de San Miguel de Bouzas, intentara nos condenar na súa particular
loita por limpar España das hordas dos servidores do maligno, esquecendo que
para ser a “divina xesta que varre a patria
da barbarie materialista” compre ser limpo de corazón e non máis cotroso e
noxento cunha parrumeira!
Ao fin, volver ás orixes non é tan malo! Porque Peregrina, que foi filla de
mariñeiro antes de ser muller de mariñeiro e nai do mariñeiro que son eu, empezou
a traballar, se é que a muller comeza a traballar moito máis tarde que a camiñar,
de atadeira das redes de pesca da “Andoriña”,
a dorna xeiteira do seu pai, compoñendo as que chegaban moi rotas ao porto, que
das rachadelas e esgazaduras xa se ocupan os de a bordo. O das atadeiras era un
traballo ruín que daquela tiñan que facer sempre á intemperie nos peiraos;
queimadas do sol no verán e xeadas de frío no inverno; moitas horas en posturas
forzadas e incómodas. As recordo sempre descalzas e coa deda grosa dun pé
metida nunha das mallas para manter a parte da rede na que estaban a traballar
ben estirada; ou pisando a casca de sabugueiro ou de carballo que ían botar en
auga quente, nunca a ferver, para obter o tanino co que tinxirían as redes para
que quedasen curtidas e aturaran a furia dos peixes, que neses tempos, don
Manoel, as redes estaban feitas de liño, cánabo, ou calquera outra fibra vexetal,
e cumpría protexelas da acción da auga do mar. Aínda que, se podo dicilo sen
faltar á debida modestia, a miña nai pouco tempo estivo de atadeira que por mor
da súa moita habilidade e capacidade de aprendizaxe, decontado foi unha das
mellores redeiras de Bouzas, e os seus trasmallos, volantas e xeitos comezaron
a ser demandados por algúns dos armadores de máis sona da vila.
Pero un día todo virou na vida de Peregrina como vira a folla da ulmeira. Canto
de máis lonxe ven o carneiro máis grande é a cornada, e despois dunha daquelas
porfías que cos seus pais tiña decotío, colleu unha fardela coas poucas roupas
que tiña de seu, abriu a porta e deixou para sempre a casa paterna. E non tivo
máis que recordar o que a esposa de don Antonio Palau lle dixera no último
concurso de empanadas para entrar de cociñeira na casa da familia. Don Antonio
era un daqueles conserveiros do que logo deron en chamar da sadriñocracia, non polo seu poder
político que nunca tiveron, senón por mor dos moitos cartos que gañaron vendendo
latas de conservas para os contendentes da Primeira Guerra Mundial. Cartos
gañados, ben certo é, a conta dos armadores e mariñeiros, máis pescantíns que
pescadores, que se afanaron en destruír o seu futuro pescando moi por riba do
razoable, sen esquecer a colaboración necesaria daqueles labregos que deixaban
os legóns tirados nas leiras para ir as conserveiras cando soaban ás sirenas
dos bous anunciando que chegaban a porto.
Aí
ven os barcos do mar
Aí
ven a sardiña toda
Xa
vexo ao meu queridiño
Daquela dorna na proa.
Pero, don Manoel deixemos ese tema que é fariña para outra maquía, e hoxe
toca falar da Peregrina. Miña nai nunca quixo deixar o traballo na casa dos
Palau; nin cando casou nin tan sequera cando quedou grávida do que ao pouco
sería eu. O traballo lle aseguraba un salario, e o salario permitiulle manter a
familia ás moitas veces que o meu pai pagaba co seu despido a súa actividade
sindical. Sen esquecer que unha muller que traballa por un salario tamén o fai
sen el en moitas máis actividades, como a de criar e educar aos fillos, atender
e administrar a casa, compoñer roupas e artes de pesca, e un largo etcétera no
que non me quero deter. Todo ese traballo non asalariado seguiu cando as portas
da casa dos Palau pecháronse no lombo da Peregrina. Simplemente deixou de
asegurar o sustento dos seus co exercicio profesional da cociña para facelo co exercicio
profesional da nobre arte da peixería!
O certo é que a miña nai tiña unha enorme habelencia para moitos e variados
oficios pero, a dicir de moitos e moi notables expertos na materia, había
nacido para regateira! E mire que lle digo don Manoel! Se aqueles para os que o
termo regateira ten connotacións negativas relearan algún día con a miña nai,
cambiarían decontado de opinión; porque tal era o seu arte para engaiolar aos
clientes que os máis deles levaban o peixe máis caro so polo pracer de regatear
con ela e non con calquera outra das moitas peixeiras que en Bouzas había. Antes
de chegares a ter praza de seu no Mercado municipal de Bouzas que “a venta do pescado, faise no mercado”, miña
nai foi, como tantas outras, vendedora ambulante de peixe polas portas, de
servizo claro está!, das casas das grandes familias de Bouzas. E como xa lle
contara, as casas nas que antes lle pecharan a porta para servir, abríronlla de
par en par para deixar entrar o peixe que vendía. Tanta sona collera a miña nai
de ter sempre o mellor peixe da vila que cando nalgunha das casas de moita
fartura da contorna había algunha celebración, pasaban á miña nai cuns días de
antelación a encarga do peixe necesario; encargas que multiplicábanse nas
festas do Nadal.
E un Nadal foi cando unha destas clientas, unha señorita daquelas de caldo
á merenda, que casara cun fidalgo alto e guapo, pero máis inútil que unha porta
sen tarabelo, sen outra habelencia que a de acabar en pouco tempo coa fortuna
que lle deixaran os pais, por non perder a cara diante das amigas encargou á
miña nai un ollomol que acabaría adquirindo na nosa familia máis notoriedade
que o rodaballo da cántiga. Dona Alicia, que tal era o nome da coitada, estaba
de palique cunhas amigas no adro da igrexa cando unha delas chamou pola miña
nai que andaba pola praia de tal nome.
-
Peregrina! –díxolle
a que a chamara –Se
acerca la Navidad. ¿Vamos a tener buen pescado este año también?
-
Por
suposto dona Rufina! Ben sabe que nestas datas todos o buques volven a porto a
pasar as festas!
-
Pues resérvame una buena merluza, de esas de siete u ocho kilos.
E así unha tras doutra foron pasando á miña nai o seu pedido de peixe para
o Nadal. Ata que a Rufina, con esa retranca que so teñen algunhas mulleres,
preguntoulle a dona Alicia se na súa casa non había peixe por Nadal.
-
¡Besugo, Peregrina! ¡Yo quiero besugo!
-
Mire
dona Alicia que o ollomol nesas datas ponse polas nubes! –advertiulle a miña
nai que non as tiña todas consigo.
-
¡Pues al precio que esté! ¡Mi marido quiere besugo para nochebuena y
tendrá besugo en nochebuena! –contesta dona Alicia inchada coma unha ra.
Peregrina marchou para casa moi preocupada coa comanda, consciente que na
casa de dona Alicia vai tempo que son máis as voces cás noces, e que o número
dos seus acredores e case tan incontable como o das areas da praia do Adro,
pero os negocios, ben o sabe don Manoel, teñen estas cousas, e non pode un quedar
por covarde. O día 23, Peregrina pasa por casa de dona Alicia para avisarlle
que pintan bastos, que hai pouco ollomol e o que hai está moi por riba do prezo
normal. Pero dona Alicia non baixa da burra: quere ollomol e o vai ter!
-
Por cierto Peregrina: no estaremos en casa hasta tarde. Así que, si no
te importa, nos traes el mandado sobre las diez de la noche.
O serodio da hora cheira a corno queimado, pero daquela a miña nai aínda
non aprendera a dicir que non e quedou calada como un peto. O día 24 de decembro
Peregrina rematou cedo a entrega das comandas. Quedaba para a tarde, e moi
tarde!, a entrega na casa de dona Alicia. A sorpresa é que cando peta na porta
o que sae a recibir a comanda é don Miguel, o home de dona Alicia.
-
¡Que buena
pinta tiene este besugo! ¡Deme, deme Peregrina, que ya lo llevo yo!
-
Son
estes cartos, don Miguel! Ten que pagarme agora, que eu teño que liquidar co
mariñeiro que mo trouxo!
-
¿Tanto?
¡Esto es un escándalo! No le doy más que la mitad.
-
A súa
muller estaba advertida abondo. Aínda onte lle dixen no que ía saír!
-
No es
por el dinero, que capitales hay para eso y más. ¡Es por el abuso!
-
Deixe
vostede de presumir, don Miguel, que para congro é moi longo e para sargo é moi
largo. Os cartos son os que son, e morra o conto!
-
Pues
o me lo deja en lo que le digo o se lo va a tener que comer, que a estas horas
a ver quién se lo va a comprar.
-
Pois
mire que lle digo don Miguel! Que iso precisamente é o que imos facer: comelo
nos!
Ningún comentario:
Publicar un comentario