Balbina, viúva do mar.

(Fala dona Lola)

Ben o sabe don Paio! Que por min non ha de quedar o relatarlle hoxe algunha peripecia máis daqueles personaxes da miña mocidade. Que aínda que os anos empezan a ser algúns, aínda me queda vívida memoria daqueles tempos, tan distintos nalgúns aspectos aos de agora, e tan semellantes noutros.

Non sei se lle contara que antes de ter á nosa filla traballei nas oficinas dunha empresa alemá, importadora de equipos para laboratorios, clínicas e hospitais. Pola miña actividade nesa oficina tiña contacto diario con unha muller nova, pero que aos meus dezasete anos me parecía moi maior, dada de alta na nómina como empaquetadora, pero cuxa actividade principal era facer os mandados, incluído o cobro de facturas, levar e traer cartos dos bancos ... e xa fora das súas obrigas irnos ás compañeiras ata á taberna do Alameda a por empanadillas ou bocadillos de calamares de tan saborosa lembranza!

Balbina, que tal era o nome da nosa compañeira, era unha daquelas viúvas do mar que non sabían se realmente o eran. Porque cando levaban un ano de casados, un golpe de mar arrancara ao seu home xunto cun tripulante máis, da cuberta dun vello bou de altura, que estaba a faenar no Gran Sol. Os dous perdérase no mar sen que ninguén lle puidera dar rescate, e os dous corpos tiveran unha sorte dispar: o do home de Balbina nunca fora recuperado; o do seu compañeiro o mar devolveuno á praia de Bantry case que intacto, e enterrárono no cemiterio mariño que tan acertadamente describiu vostede naquela historia de “Xan de debaixo da cama”. E dicíame Balbina:

—      O achado do cadáver foi para a miña compañeira unha gran alegría. Sacáronlle un peso do peito. Agora que ten ao seu home tranquilo no cemiterio, empeza de novo a vivir.

Ela non. Non pode; non debe; non quere. Espera e espera, porque un desaparecido no mar non tiña a consideración de tal, ata dez anos despois da súa desaparición, polo que a probe Balbina queda nese limbo xurídico de nin casadas nin viúvas. Como aínda por riba o seu home ía ao quiñón, e o armador tiña todos os papeis atrapallados, tampouco desta parte obtivo axuda ningunha, co que non tivo outra que poñerse a traballar e, menos mal que sabía ler e escribir, e tiña unha certa habilidade para levar as contas. E así foi como entrou na empresa para facer os mandados.

Balbina viñera do Brasil de ben cativiña. Os pais volveran despois dunha breve estancia da que non “trouxeran moita prata” como don Goaquín e dona Iana daquel romance da Vila do Rabiño que recitounos vostede o outro día, que o pai de Balbina, visto e comprobado o que cumpría facer para gañar moitos cartos naquel país, decidiu volver á terra, porque para “roubar e delinquir non necesitaba emigrar a outro país”. Algo aprendeu o pai de Balbina na emigración que foi o valor da educación, e por iso insistiu tanto en que a súa filla estudiara. E grazas a tal insistencia Balbina puido saír de fregar escaleiras, aínda que tampouco o réxime existente lle deixara prosperar moito máis.

Eu, como vostede, devezo polas boas historias, e Balbina contoume unhas cantas! Algunha moi triste como a da súa cativiña que se lle quedara morta nos brazos cando estáballe dando de mamar, (“o que estaba para ela ninguén o leva” dicía por todo comentario), ata algunhas outras moito máis divertidas, como a que lle quero contar hoxe.

Balbina estivera moito tempo gardando as ausencias ao seu marido, un pouco por gusto e un máis polo que dirán. Ata que un día como calquera outro, sen razón aparente que o motivara, espertou á certeza de que nin o mar nin os peixes tiñan intención ningunha de devolver o cadáver do seu home, e que xa era hora de deixar de mortificar o corpo e que un pouco de compañía a ninguén lle vai facer dano, polo que iniciou una relación con un camioneiro de larga distancia. Probe Balbina! Para superar unha relación cun mariñeiro de altura, que o máis do tempo estaba embarcado, e logo vai e desaparece barrido polas ondas, inicia unha relación cun camioneiro de transportes internacionais, que sabe que vai a estar en Vigo un par de días ao mes, cando cadre!

Balbina é desas persoas das que as xente ignorante di que “son máis simples que o mecanismo dun canabarro”, sen saber a complexidade teórica (ecuacións diferenciais incluídas) que tal mecanismo esconde. Como no seu peito non ten cabida a maldade, da por suposto que ás persoas ás que fai partícipe das súas confidencias máis íntimas, gozan desa mesma condición. Cousa que, no caso que nos ocupa, non é así no xeral e moito menos no particular. E con isto de particular quero facer referencia a unha compañeira da empresa, de comportamento cando menos peculiar, polo menos para finais dos anos sesenta no que a miña historia ten o seu desenvolvemento.

Milagrosa, Mila, é unha muller moderna, o que hoxe chamariamos unha muller empoderada. Consciente do seu atractivo sexual, sobre todo para certo tipo de home, fai relación con todo canto médico solteiro pasa polo comercio porque está decidida a, como di ela, progresar na vida, e que algún daqueles clientes (da tenda) a retire da necesidade de madrugar. A Mila encántalle turrarlle da lingua a Balbina para que lle conte os progresos da súa relación co camioneiro. E para que soamente sexamos mulleres as que escoitemos ás preguntas de Mila e as respostas de Balbina, invaden a oficina onde estamos as de contabilidade, asegurando a ausencia de homes e xefes, nestas conversas.

A min, don Paio, esta exposición pública das intimidades, aínda que sexa entre mulleres, non me gusta nada de nada, e procuro buscar algunha escusa para saír, pero as veces a curiosidade é máis forte que o pudor, e quedo na miña mesa.

Ese día Mila estáballe a advertir da maldade intrínseca dos homes, e poñíaa sobre aviso para non ceder aos seus requirimentos sen un compromiso firme de matrimonio. Que o camioneiro o que estaba a buscar era unha parva que lle lavase e lle pasara o ferro á roupa; que lle fixera cousas ricas para xantar, e lle quentara a cama cando ía frío. E, por suposto servira de recipiente aos ardores da súa bragueta cando ao paxaro de abaixo lle dera por pedir acubillo!

Respondeu Balbina que non había caso. Que aínda non fixeran nada e que para conquistarllo ela lle dixera que era virxe.

—      Pois fixéchela boa! —díxolle a Mila.—E como pensas facer cando chegue o momento?

Balbina quedou a pensar. Brevemente, non moito tempo, ata que unha idea iluminoulle os ollos.

—      E logo, Mila! Ti que andas moito con médicos, por que non lle preguntas a algún deles se de estar moito tempo sen home o virgo pode volver a medrar.

—      Medrar o virgo, medrar o virgo! Todo o máis que podes ter aí, de tanto non usalo, é teas de araña!

Risas a cachón e que eu recorde non houbo moito máis. Balbina casou co camioneiro, que ao pouco deixou os viaxes internacionais e mercou unha furgoneta de reparto. E Mila? Pois Mila seguiu procurando o home que a retirara de madrugar ata que chegoulle a idade da xubilación.

A muller do mariñeiro,

cando el sae para o mar,

se viúva non se queda

viúva pode quedar.