O cura de Campobecerros

Mire que lle digo, don Manoel! O don Xosé do que fala a Fina, era don José Fernández Rivada, cura párroco de Campobecerros entón e tenor solista do Orfeón Unión Orensana uns anos mais tarde. Don José tiña naquel funesto ano trinta e seis, tantos anos como botóns na sotana, os mesmos do cristo cando o mataron, única semellanza real entre un e outro personaxe, que ser cura e ruín coma a fame é confundir o cu coas témporas e orneos de burro non chegan ao ceo.

No exercicio do seu apostolado nas freguesías de Campobecerros, Portocamba, Sanguñedo, Veiga de Nostre, Fontefría, e algunha mais que quédame por citar, don José mantiña unha fecunda relación coas mulleres igrexeiras, (canto mais novas e bonitas mellor relación, a dicir das linguas de navalla), e constantes e duros enfrontamentos cos homes en xeral e cos obreiros do ferrocarril e os seus líderes sindicais en particular, pois en Campobecerros se formara un moi activo centro sindical grazas á presenza de traballadores asturianos, andaluces e murcianos, con mais experiencia nas loitas obreiras que os portugueses e galegos, ben dados pola súa orixe labrega a confundir os mexos con a chuvia.

Toda a xenreira e o carraxe que don José atesouraba no seu interno contra os que non comulgaban coas súas prédicas converteuse en santa vinganza en canto o alzamento militar contra o lexítimo Goberno deulle a oportunidade. E abofé que os primeiros na súa lista foron os obreiros do ferrocarril, os carrilanos cos que tanto rifara e pelexara.

Don José era home de orde e de paz. Dos homes de orde que din aquilo de prefiro a inxustiza ao desorde que algúns atribúen a Goethe[1], e home de paz; pero dos da paz dos cemiterios porque tamén andaba coma instigador, que non coma executor, nunha das partidas de falanxistas que xurdiron co golpe coma a mala herba no maínzo.

Malia as súas coñecidas simpatías polos alzados ningún dos defensores da República, obxecto da súa xenreira, molestou a don José cando os carrilanos pasan á acción contra o levantamento militar e asaltan o Campamento de Santa Bárbara, á beira do Padornelo, para conseguir armas e explosivos cos que facer fronte aos golpistas. Os leais á República fanse fortes en Verín e na Gudiña, zonas de forte afiliación sindical, e conseguen, senón o apoio activo, a pasividade dos carabineiros que, como di a cantiga dormen cos pes á xeada, e non están para moitas rumbeiradas.

Mais pouco dura a ledicia na casa do probe. O día 23 de xullo chega a Verín unha columna da Guarda Civil ao mando do capitán Juan Ros Hernández con máis de setenta homes armados e con adestramento militar. As partidas da CNT e da UGT, mal armadas e carentes de estratexia e disciplina, mirándolle o  cu á curuxa, abandonaron Verín, namentres a xente de orde afecta a República quedaba na vila pensando que non tiñan nada que temer dos golpistas. Polo menos son quince os detidos por estar na horta e non ver as verzas; entre eles o médico da Beneficencia municipal e alcalde Verín polo Fronte Popular Carlos Reino Caamaño, o empregado José Antonio Álvarez Diéguez e o comerciante Lino García Vázquez.

Nos seguintes días de agosto as partidas de falanxistas e Guarda Civil fan batidas de limpeza polas terras de Monterrei deixando ao seu paso decenas de mortos, e miles de abusos, sen outra oposición que a dalgúns grupos de carrilanos que botáranse ao monte para tentar ocultarse. Entre eles está o home da nosa benquerida Fina. Pero isto xa é gran para outra maquía, e para para outro muiñeiro.

Mala morte, malos homes

esganados cun cordel;

miña naiciña da alma

gardádeme ao meu Manoel.

---

NOTA [1]: En realidade a tradución mais aproximada da frase de Johann Wolfgang von Goethe é: prefiro cometer unha inxustiza que tolerar unha desorde, Pero é importante saber que díxoa diante da cidade de  Mayence, cando foi reconquistada polos prusianos durante a Revolución Francesa, poucos minutos despois de que o escritor se interpuxera persoalmente para impedir o linchamento dun soldado francés. A inxustiza da que fala, posta en contexto, consiste en salvar a vida dun soldado inimigo inerme; a desorde é a do populacho ávido de sangue. A frase, nesta conxuntura, significa en realidade o contrario ao que a tradición, e a mala tradución, lle fai dicir.