“O radio” do Diamantino.

Mire que lle digo don Manoel! Xa que tanto fala do seu faiado máxico no que encontra tantas cousas de mérito con que sorprender a propios e estraños, escoite e verá o que lle pasou ao meu amigo Diamantino por mor dun aparello de radio que atopou no da casa dos seus pais.

Os pais de Diamantino eran xente humilde, mariñeiro el e asistenta ela na casa dos Alfageme. Xerome, o pai, era bo amigo do meu e, probablemente por mor desta amizade, un dos habituais da Biblioteca Mariñeira de Bouzas, da que xa lle teño falado abondo, e militante do sindicato da industria pesqueira da CNT. María, a súa compañeira, era unha muller bonita, leda e fandangueira, e moi amante da regueifa, habilidade esta na que os dous destacaban, e era cousa de ver a súa capacidade para enfiar coplas, moitas delas improvisadas, ata que a concorrencia os interrompía cos seus aplausos. Aínda se recordan en Bouzas dúas coplas das moitas que botaban en festas e verbenas!

Cala, meu Xerome, cala,

non te poñas á cantar;

que ata os cans cando ti cantas

nunca paran de ladrar.

Ao que respondía o Xerome:

Pois ti es boa como a ruda,

tan doce como o limón;

tan bonita como o moucho,

tan branca como o carbón.

Pero todo o mundo sabía que despois daquelas batallas dialécticas home e muller ían para casa collidiños da man en un arrolo de palabriñas agarimosas que era un gusto de ver!

Pero volvamos ao conto! O vello Xerome era máis home de traballo que non de xogos de azar pero un día subindo pola rúa dos Ferreiros meteu o pe nunha bosta, e como os homes do mar somos un pouco de supersticións, se deixou convencer pola muller para mercar un décimo de lotería que, segundo ela, tiña un número moi feituco; non lle sei se o número era lindo ou non pero a merda non se equivoca e o número levaba premio, uns poucos cartos que lle serviron á parella para pagar débedas, tapar buratos, e mercar un aparato de radio daqueles que chamaban “de capela”, unha PHILIPS 834A de dúas ondas.

Nove meses despois do incidente coa bosteira chegou o segundo premio; segundo na orde dos feitos que non en importancia; María quedou embarazada. Intentárano moitas veces, non por vicio senón procurando o desexado neno, a dicir de Xerome que aínda que libertario era moi mirado para estas cousas, e despois de moitos fracasos chegaba, por fin, a recompensa! E poderíase dicir sen temor ao desacerto que aínda que a cousa fora resultado dunha merda non era unha merda de resultado! Resultado ao que lle puxeron nome de agasallo: Diamantino; un nome, a dicir de Xerome que, como xa dixera, era moi lido, especialmente metafórico e encomiástico. Nome co que, por suposto, foi inscrito no rexistro civil, que non na parroquia, que de Xerome xa dixemos e María tampouco é que fora moi de igrexa.

Dicía don Benxamín Franklin que neste mundo hai dúas cousas seguras, a morte e os tributos. A primeira, a morte, chegoulle a Xerome cando Diamantino aínda era moi novo, morte natural se tal se pode dicir do resultado dos moitos atafegos, a mala mantenza, e peores condicións laborais. María demorou máis; tanto que a boa muller tivo tempo abondo para ver medrar ao seu fillo ata velo feito un home; un home amable e traballador, ben querido dos seus compañeiros; un fillo que, aínda que por mor das súas poucas luces non lles dera moitas satisfaccións, tampouco moitas preocupacións. A segunda, os tributos, quedaron para Diamantino, cando recibiu en herdanza a casa dos seus maiores; que sorte tivo de podelos pagar sen máis problemas que os de conciencia, que moitos outros menos previsores tiveron que deixalos en mans dos rateiros da Axencia tributaria da Xunta e Oficina de recadación do municipio, por non poder facerlles fronte.

Facía anos que o Diamantino non ía moito máis da cociña da casa, que dona María era moi de facer a vida nesa peza, a máis confortable da casa, e moi pouco de que o fillo andara a lacazanear pola casa. Desta non houbo outra que entrar nun carto tras doutro ata chegares ao máis recóndito do fogar: o dormitorio que fora dos pais. Contaba o noso amigo que lle deron arrepíos o atopar que a súa nai lle tiña, riba do toucador, ao seu marido unha especie de altar laico con dúas candelas, un recorte enmarcado dunha foto de dous mariñeiros lendo na cuberta dun pesqueiro que saía nunha reportaxe que o ABC fixera da Biblioteca mariñeira, un deles a todas luces o seu pai, e un exemplar do libro de Kropotkine “La conquista del pan”, que editara a editorial Revista Nueva de Madrid no 1899, cunha dedicatoria do meu pai e que hoxe é unha das miñas posesións máis prezadas.

Moito había que limpar a casa de cachifallos vellos! E de xeito especial o faiado, onde como ben sabe don Manoel, vai a parar todo aquilo que estorba pero do que non se quere un desprender. E foi precisamente no interior dun vello armario roupeiro que alí estaba arrombado, onde atopou a vella radio de válvulas do noso conto, radio na que agardaba atopar os sons en música e letra da súa nenez. Levouna para casa e acendeuna, pero como era de esperar o aparello negouse a funcionar. Levouno á reparar acá e acolá, pero ningún dos talleres de reparación de Bouzas atreveuse con tal reliquia. Xa desistira de que o aparato volvera a alumear cando alguén na taberna faloulle dun tal Faíco, un home que estaba inmobilizado nunha estraña cama, pero que triunfara en afanes onde outros fracasaran. Como moito tiña que gañar e moi pouco que perder levouna ao mencionado Faíco, comprobando que aínda que unha estraña doenza hereditaria o prostrara nunha cama e non tiña máis mobilidade que a do brazo destro e a man esquerda, espelíase moi ben para estas e composturas e aínda outras máis arrevesadas. Dúas semanas despois, o prazo establecido na primeira visita, estaba de novo o Diamantino onde o Faíco.

-          Xa está reparado o[1] radio? –preguntoulle.

-          Xa está.

-          Canto lle debo?

-          Vinte pesos.

-          Como estes!

Aos poucos días volveu Diamantino co aparello no colo.

-          Don Faíco, pero vostede que lle fixo a este radio? Algo debeu ser porque xa non vai coma ía!

-         Arranxala, cona! Cambiarlle un par de válvulas que estaban estragadas, limpalo das arañeiras e as cagadas dos ratos e pouco máis!

-        Pois algunha válvula desas que lle cambiou debe ser estranxeira ou así! Porque agora xa non dou pillado máis que cousas desas da xente nova, regatón e esas necidades. E non me importaría non dar pillado o “Ama Rosa”, “Simplemente María” nin tan sequera a “Pepe Iglesias el Zorro” que tanto facíame rir; pero que non saia a “Cabalgata fin de semana” co José Luis Pecker, iso xa non ten perdón!

---

Nota [1]: compre aclarar que para o Diamantino, como para moitas outras xentes, no so de Bouzas, “o radio”, así en masculino, era o aparello para recibir emisións producidas por radiodifusión, deixando o feminino “a radio” para designar as propias emisións, ou sexa o que se escoitaba nel.