Vinte anos de pirata...

Mire que lle digo don Manoel! Xa facía tempo que o Damián, aquel poeta minimalista que traballaba na asesoría do meu amigo Antonio, aquel noutrora rapaz, afervoado difusor da poética do silencio do que xa lle teño falado abondo, non se deixaba ver pola taberna.

O certo é que, pechada xa como ben sabe a nosa taberna do Mincha, esta outra, onde tivemos que fixar a nova sede da nosa confraría, quédalle un pouco a contramán para facer a clásica escapadela da oficina cando a media mañá o estómago reclama os seus dereitos.

Damián é home de afervoadas conviccións nisto da poesía. Se a memoria non me traizoa penso que xa lle contara moi polo miúdo ás súas discusións con don Luis de Altamira Toranzo, máis coñecido como «o Migallas», arredor de se a poesía debe ter ou non rima e ritmo, se debe ou non debe ser intelixible, se debe comunicar ou soamente sorprender. A entrada de Damián coincidiu cun comentario que fixéralle a Miguel o taberneiro arredor dunha noticia do «faro» de hoxe.

—      Manda chover na Habana Miguel! Como dicía Xosé, “vinte anos de pirata e aínda non sabes onde está o mar Caribe!”

—      Bo día á concorrencia! —di Damián que unha persoa educada. Para preguntarme decontado— E logo don Paio: que lle pasa ao pirata ese co Caribe?

—      Bo día Damián! Ao pirata nada. Soamente unha frase comparativa que utilizaba un engraxador que viña comigo na máquina do «Mar de Labrador», cando alguén sinalaba o evidente como descuberta propia.

—      E logo, que foi o da descuberta?

—      Pois segundo a periodista do «faro» unha rapariga moi feita e aínda un pouco carapucheira, que ven de publicar un ensaio acerca das relacións, normalmente pouco frutíferas, que hai entre a poesía e a economía.

—      Xa sei quen é. Esa poetisa que pon a cara de ser a versión galega de Penélope Cruz!

—      Amodiño Damián! Críticas ao físico mellor non.

—      Perdón don Paio, ten vostede toda a razón. É que a súa actitude tírame dos meus couzóns Abomino das persoas que se fan a se mesmas preguntas retóricas sen ningunha intención de que ninguén llas responda.

—      Refíresche a iso de “cómpre profesionalizar as poetas?

—      Por exemplo! E por que “as” e non “os”?

—      Porque para elas o inclusivo é “as” e non “os”.

Nese intre intervén Miguel na conversa para reclamar a debida atención ao ritual tabernario, que Damián, no seu arrebato de cólera, esquecera respectar.

—      E logo don Damián, que lle poño? O de sempre?

—      Por suposto! E que temos hoxe de tapa?

—      A muller fixo un estufado de lentellas con chourizo e verduras...

—      Co seu allo porro, cenoria e un pouquiño de pataca?

—      E o chourizo!

—      Xa estás tardando!

Para min que unha das cousas que máis lle proia a Damián non era o chourizo das lentellas, que estaba no seu punto de pemento, senón ao sentirse aludido pola acusación da poetisa irredenta arredor do “perigo de deixar o discurso da literatura aos que teñen as costas cubertas por un traballo remunerado, por motivos familiares ou de parella”. Iso e a consigna chamada á militancia feminina a “retirar o discurso poético das mans masculinas”

—      Pero que tipo de chamamento é ese?

—      Creo que a rapariga pretende facer unha crítica á dominación masculina no ámbito da poesía...

—      Vaia unha crítica máis estúpida. Dominación masculina na terra de Rosalía!

—      Pois iso é o que pide: dar máis espazo e recoñecemento á poesía escrita por mulleres.

—      Non tal don Paio! Le, lea: “Fomentar unha cultura de gremio de mulleres poetas.”

—      Ves! Pois teño para min que niso teño que darche a razón.

Aproveito que Damián sopra na culler para arrefriar as lentellas que Reme, a muller de Miguel, ven de servirlle, para explicarlle que un “gremio de mulleres poetas” non é precisamente unha reivindicación moi sensata. Porque, se ben é certo que os gremios controlaban os prezos e os salarios e regulaban as condicións de traballo para asegurar un nivel de vida digno para os seus membros, tamén establecían normas de calidade para os seus produtos, e controlaban o acceso ao oficio para limitar o número de practicantes e manter a estabilidade económica dos seus membros. Tamén serían responsables da formación de novas poetas a través dun sistema de aprendizaxe que garantira a calidade dos poemas.

—      Ao final don Paio, para esta muller todo é unha cuestión de cartos. Que se “necesito que se me pague por este traballo”,  “que non queden so os intermediarios con ese beneficio”, “son moito máis responsables as institucións e o mercado”...

—      Non tal Damián! Queixase, con razón, de todo esa grea de xentes que pensan que ós artistas teñen abondo para vivir coa visibilidade e o prestixio. Onde non acerta é en pensar que son soamente as poetisas as que sofren tal ofensa económica; por desgraza é común a moitas profesións algunhas delas —como a súa don Manoel— non artísticas.

Tampouco está moi acertada co ataque aos intermediarios. Hai intermediarios do tipo do irmán ou o mozo de “Risíbel D.A.” que merecen esa xenreira, e intermediarios do tipo Carlos Barral que pola contra son acredores de toda a nosa admiración e cariño. Finalmente o de poñer unha copulativa e non unha adversativa entre institucións e mercado da a impresión de estar acendendo unha vea a deus e outra ao diaño. Como no chiste dos vascos non podes estar a cogomelos e a «Rolex». Se estás a cogomelos se respectuoso coa contorna, non danes a flora nin a fauna, non arranques os cogomelos; córtaos pola base para non danar o micelio e dificultar futuras colleitas; tampouco os colleites demasiado novos ou demasiado vellos; finalmente non mestures cogomelos na mesma cesta. E se estás a «Rolex» xa sabes: ou alguén perdeu un antes ou mellor que te dediques e escribir letras de «reguetón».

E mire que lle digo, don Manoel! Marchou o Damián cando rematou as lentellas e non cando o fixo a conversa, que moita tea quedaba por cortar. Pero el tamén estaba a cogomelos! Eu quedei rumiando as propostas da nova e entusiasta poeta ata que, sen vir moito a conto, veume á memoria un poema de Celaya que coñecín na voz de Paco Ibánez:

Poesía para el pobre, poesía necesaria

como el pan de cada día,

como el aire que exigimos trece veces por minuto,

para ser y en tanto somos dar un sí que glorifica.

Da meritocracia dos imbéciles

Mire que lle digo don Manoel! Veño de ler hoxe, non sei moi ben onde, algo que considero especialmente acaído ao momento, aínda que non esta escrito especialmente para el. Fala de meritocracia, intentando explicar aplicando as leis de Newton, as razóns polas que o cumio das organizacións políticas e empresariais do mundo enteiro están indefectiblemente ocupadas polos máis inútiles e canallas.

O artigo está, don Manoel, escrito por un dos seus.

....A brecha —refírese á brecha aberta entre os que valen e os que ascenden, na pirámide empresarial, política ou social— vaise alargando por unha razón moi importante: outra forza que actúa á súa maneira na dinámica. A tendencia insoportable, inaceptable, enervante, molesta, e directamente descualificadora para o ascenso, que temos os técnicos a empregar decote a palabra maldita: NON.

“A fotovoltaica non produce de noite. A eólica non produce se non hai vento. As renovables eléctricas intermitentes e descontroladas non son a solución que necesitamos.

Ven agora a mellor de todas:

—      Non vou dar permiso para construír un centro comercial cun aparcamento subterráneo nunha zona inundable.

Para min, don Manoel, que o redactor do opúsculo acerta. Non gusta nada aos que mandan que un subalterno, opóñase ao desexo do seu supremo superior. E se logo pasa o que pasou a culpa será, unha vez máis, do condutor do tren.

A sorte de Kokura.

Mire que lle digo don Manoel! Que a conmemoración do día de hoxe me trouxo á mente a historia que me contara no seu día don Takeshi Fukui, un comerciante xaponés que viñera a Vigo por mercar meixón do Miño.

Ese día, 9 de agosto como hoxe, o señor Fukui estivera visitando, en compañía do seu socio e amigo don Javier, os mercados da angula da desembocadura do Miño, Tui, Goián e os seus arredores. 

Sexa por unha pronta finalización das xestións programadas, sexa por unha querenza de don Javier polos seus lugares de costume, o caso é que á hora canónica da «chiquita» un e outro personaxe entraban pola porta da nosa taberna do Mincha.

Eu, que os vexo entrar, collo a miña cunca de viño e con ela na man achégome a saudar a don Javier, que “o que non é agradecido non é ben nacido”, e eu, cando menos, débolle o meu emprego de xefe de máquinas do pesqueiro conxelador «Mar de Labrador». 

Don Xavier fai as presentacións e me invita a compartir mesa e viandas. O xaponés fala nun castelán torpe —que co seu permiso traducirei á nosa fala—, pero que nos permite entendernos sen maiores dificultades. Falamos devagar, de temas sen maior importancia, e a conversación flúe como a auga calma da bogada dun mariñeiro vello.

Entón, non sei moi ben nin como nin por que, irrompe como piollo por costura unha expresión que cambiaría totalmente o significado daquel día: "a sorte de Kokura". 

— Mire que lle digo, don Takeshi! —me atrevo a preguntar— Que ven sendo iso da sorte de Kokura?

— Un lugar común entre as xentes do meu país. Unha frase feita que se utiliza para describir como ás veces a casualidade che permite escapar dun destino terrible.

— E o de Kokura?

— É o nome da cidade onde nacín eu. Unha antiga cidade que, por certo, hoxe xa non existe como tal, porque en 1963 fusionouse con outros municipios da contorna para formar unha cidade moito maior: Kitakyushu.

Nese intre chega a Sefa cun xerro de monterrei e dúas cuncas que enche ata o bordo. Fai un leve aceno cos ollos, como pedindo permiso para completar o contido da miña, —demanda á que don Javier responde cun pequeno movemento de cabeza—, e volve lizgaira co prato de polvo, os escarvadentes e o pan. 

Tras satisfacer o apetito —que non a fame— e a sede, a conversa reinicia o seu curso, transitando de novo as vellas corredoiras do falar redondo. Ata que don Javier fai un comentario meteorolóxico, que pola súa natureza tería que ser inofensivo, pero que volve a ceibar a baraza da lingua de don Takeshi.

— Este mal tempo me ten farto —comenta don Javier.

— Iso de bo tempo ou mal tempo éche moi relativo! —argumento eu— Depende para que, e para quen. Para un labrego ás máis das veces a choiva adoita a ser bo tempo; mentres que os que están de vacacións na praia non son da mesma opinión.

— Non sabe vostede —intervén o señor Fukui, nun fío de voz— o acertada que é a súa opinión. O mal tempo que fixo en Kokura o 9 de agosto de 1945 convertérona na cidade máis afortunada da historia.

— E logo? Como foi?

— Ata vai moi pouco tempo nunca ouviran falar de Kokura, verdade? Seguro que de Hiroshima e Nagasaki algo máis escoitarían, non si?

— Por suposto! —contestamos ao unísono don Javier e máis eu.

— Pois a boa sorte de Kokura foi a perdición de Nagasaki.

Entón o señor Fukui contounos unha historia que non hei de esquecer xamais.

O que don Takeshi Fukui contou un día na Taberna do Mincha

Todo na vida son casualidades. Berlín rendeuse ante as forzas soviéticas o 2 de maio de 1945. Nese mesmo mes os aliados occidentais capturan aos científicos alemáns do Proxecto Uranio. Otto Hahn, Werner Heisenberg e os seus compañeiros aínda non tiñan a bomba atómica e estaban moi lonxe de conseguila. A principal motivación da maioría dos físicos do proxecto Manhattan, parar a Hitler e impedir o trunfo do fascismo, desvanecíase, e ás presas por dispor dela antes que os nazis, deixaban de ter significado. 

Menos dun mes antes, o 12 de abril, en plena guerra mundial, un derrame cerebral acababa coa vida do presidente Roosevelt, e levaba a Harry S. Truman á presidencia dos Estados Unidos; un posto no que tería que tomar unha decisión crucial: invadir o Xapón ou lanzar a bomba atómica sobre o seu territorio?

E fomos os propios xaponeses os que lle dimos a resposta coa nosa resistencia suicida na illa Okinawa. Os expertos militares modificaron a cifra de corenta mil baixas previstas inicialmente para unha invasión de Xapón ata o medio millón de baixas. 

Ao dia seguinte, 30 de xullo, Truman entregou unha nota a Henry Stimson, Secretario da guerra, na que lle indicaba que a bomba debía lanzarse non antes do 2 de agosto, data de clausura da conferencia de Postdam á que asistía, pero en canto estivese lista.

Truman e os seus asesores crearon un comité que tiña como misión escoller catro cidades xaponesas situadas no radio de acción dos B-29, para ás dúas bombas que estaban operativas: "Little Boy", unha bomba Uranio-235 de 16 quilotóns, e "Fat Man", de Plutonio-239 e 21 quilotóns. Ningunha consideración ética se tivo en conta na elección, soamente as consideracións prácticas: onde fora máis efectiva e provocara unha maior destrución. Para iso, se analizaron factores como o efecto psicolóxico que produciría, a importancia estratéxica e a concentración urbana da cidade, así como o maior potencial de dano provocado pola explosión. Ao final as cidades elixidas foron Hiroshima, Kokura, Nagasaki, y Niigata.

Hiroshima tiña un bo tamaño, un importante depósito de armas e un porto no centro dunha área urbana e industrial. Ademais está rodeada duns outeiros que concentrarían o efecto da explosión, facendo que o dano fora moito maior. 

Kokura foi elixida segundo obxectivo preferente tras Hiroshima, debido a que alí estaba un dos arsenais máis grandes de Xapón, onde se fabricaban armas químicas. 

E como alternativa, Nagasaki, cidade portuaria con dúas fábricas militares que non foran bombardeadas ata esas datas.

O 6 de agosto de 1945 o ceo de Hiroshima estaba despexado e as condicións de nebulosidade e visibilidade eran óptimas. Ás 8:15 horas a explosión de "Little Boy" parou os reloxos e desatou o inferno sobre Hiroshima. 66.000 persoas morreron ao instante e 69.000 quedaron gravemente feridas.

En palabras do Dr. Marcel Junod, representante do Comité Internacional da Cruz Vermella en Xapón e o primeiro médico estranxeiro en chegar a Hiroshima:

Segundo as testemuñas, nalgúns segundos, miles de seres humanos, nas rúas e nos xardíns do centro da cidade, golpeados por unha onda de calor aguda morreron como moscas baixo os efectos da temperatura. Outros se retorcían como vermes, atrozmente queimados. Todas as vivendas, os depósitos, etc. desaparecían como varridos por unha forza sobrenatural. 

Os que permaneceran no interior desas casas morreron ou foron gravemente feridos. Os que por milagre salváronse, non escaparon ao incendio que se declarou; ese vasto cinto de lume impediu que as vítimas abandonasen o centro da cidade, e que chegasen a esta os socorros. Se, a pesar de todo, algúns lograban atravesar ese obstáculo, para poñerse aparentemente a salvo, habían de morrer, na súa maioría, dez, vinte ou corenta días mais tarde, por mor do efecto tardío dos misteriosos e implacables raios gama.

No que quedaba da fachada da estación, as agullas do reloxo paráronse polo incendio ás 8:15.

Foi quizais a primeira vez na historia da humanidade que o nacemento dunha nova era quedou rexistrado na esfera dun reloxo.

Esa foi a primeira vez que a climatoloxía salvou a Kokura. Se as condicións do ceo de Hiroshima ese día non foran óptimas o “Little Boy” houbera caído riba da miña cidade deixando morte, metais retortos e cascotes. E pantasmas queimados pola radiación que, para a súa desgraza, tardarían moito en morrer.

O 9 de agosto amenceu completamente anubrado sobre Kokura, polo que os bombardeiros B-29 tiveron que sobrevoala tres veces esperando poder ver a cidade. Como o B-29 que levaba a "Fat Man" non recibiu a ratificación da confirmación visual do obxectivo, decidiron entón dirixirse a Nagasaki.

E esa foi a segunda vez que a climatoloxía salvou a Kokura. Se as condicións do ceo de Kokura ese día non foran malas como foron, “Fat Man” houbera caído riba da miña cidade. De aí ven o dito do que lle falaba, “a sorte de Kokura”.

... ... ... ...

Un largo silencio seguiu á narración de don Takeshi Fukui. Quen de nos podería engadir algo ao seu relato? 

As cuncas valeiras, e no prato de polbo soamente a tallada que chaman da vergonza do galego; pouco quedaba por facer máis que o que don Javier fixo: erguerse do seu tallo, pedir que lle apuntaran a consumición, despedirse da parroquia e saír pola porta co comerciante xaponés. 

Eu quedei na mesa, aflixido e pensativo, intentando aplacar a enxurrada de imaxes que as palabras do señor Fukui sementaran no meu pensamento, e laiándome das consecuencias que un simple comentario climatolóxico desatara.

Non pasa nin un minuto da partida dos meus ocasionais compañeiros de mesa cando xa está a Sefa boureando ao meu redor coa arreda de se ten que traerme ou non un pouco máis viño.

— E logo, don Paio, que ten vostede que o vexo un pouco apesarado?

— Non é nada Sefa. Cousas da conversa de hoxe.

— O da “sorte de Kokura”?

— Carallo Sefa! Caladiña como un furelo e ata sentes medrar a herba! E logo, cal é a túa conclusión do que escoitaches?

— Que a boa “sorte de Kokura” foi a mala de Nagasaki.

— Boa conclusión! Sempre a boa sorte duns é a mala doutros. A bala que non me da a min, mata ao meu camarada; o asento do autobús que me pediron cambiar é o que resulta máis gravemente danado no accidente mortal...

— Digo eu que máis sorte sería que a bomba non chegase a estalar; ou que Openheimer e os seus non a deran acabado a tempo; ou que Truman se decidira pola invasión; ou que o vicepresidente non fora Truman, ... Que sei eu!

— Ou que o Comodoro Perry non lles inoculara aos xaponeses o virus do capitalismo que forzou á apertura do Xapón cara ao mundo exterior, procurando o conflito militar como medio de espallar a súa esfera de influencia. Nesas o Xapón gañou o control de Taiwán, Corea e a metade sur da illa rusa de Sakhalin. E unha vez que empezas a xa non podes parar de invadir!

— Sabe o que penso don Paio? Igual para acabar con todas as guerras non nos vai quedar outra que acabar co capitalismo!

— E sabes o que penso eu? Que aprendes rápido, miña querida Sefa! Así que berra con todos nos: 

polo desarme, pola paz, OTAN NON! E xa que estamos nesas: Goberno sionista á cadea, xa!

Vigo 09/08/2024

 

Setembro do 72

Mire que lle digo, don Manoel! Ben certo é que a liberdade nunha sociedade se mide sempre pola liberdade que ten o que pensa diferente, pero non o é menos que privilexiar a liberdade individual sobre a liberdade colectiva, a liberdade individual riba da xustiza social, non é máis que unha forma de xustificar os abusos dos poderosos. Dirame, don Manoel, e con razón, que moi filosófico comezo hoxe. E eu tomareillo a broma; coma sempre. E coma sempre pensarei que, malia as miñas pretensións de alegrarlle a súa visita a esta nosa taberna con algunha narración, relatorio, ou aínda ás veces (menos das que sería de desexar) brincadeira, acabo introducindo, á mantenta ou sen querer, algún proverbio, sentenza ou apotegma, que invalida, ou polo menos pon en solfa, a miña pretensión de non dar leccións a ninguén. Pero é o que ten o animal: repugnante e mexeriqueiro como boi vello que son.

E non me diga que non é para estar filosófico se temos en conta que, cincuenta anos despois das loitas de setembro do 72, non estamos moito máis preto da consecución dos nosos ideais do que estabamos entón, e que despois de tódalas vidas sacrificadas e tódolos futuros hipotecados naquel pulso ao Réxime, a clase obreira definitivamente non vai ao paraíso.

Que onde estaba eu en setembro do 72? Pois de arribada co Mar de Labrador aos peiraos da Casa MAR. Sei que foi un sábado, polo que debeu de ser o 16, case que ao final do conflito, e viñamos dunha campaña especialmente longa e frutífera en Namibia. E non; non me chamou especialmente a atención o ambiente nas dependencias da factoría nin, por suposto, o das oficinas cando subimos a entregar as documentacións para poder coller uns días de descanso na casa, que non sabe vostede don Manuel o que se move a terra que vostedes chaman firme despois de máis de medio ano na mar.

O camiño ata a casa xa foi fariña doutra muiñada! Chegando a Barreras vemos un grupo de xente na porta do estaleiro gritando consignas como «amnistía e liberdade». Antes de que dean chegado as leiteiras dos grises, a xente dispérsase e xorde un novo grupo diante de Freire. E cando os grises están chegando a Freire, a concentración está en Cardama, ou en Armada ou en Santodomingo! «O que levo perdido!»—dixen para min con admiración. E apresurei o paso para chegar canto antes á casa.

Son moitos anos os que levo celebrando a miña chegada con ben a porto amigo cun conxunto ordenado e meticuloso de actividades, que forman o meu pequeno ritual de «xa estou na casa». En primeiro lugar, teño que mergullar completamente o meu corpo en auga doce para extraer coidadosamente de todas as súas engurras e dobreces, pregas e buratos toda traza de vello sal mariño mollado de suor, de restos de combustible mal queimado e graxa lubricante. A continuación, estreo unha toalla, portuguesa, por suposto!, e seco completamente cada parte do meu corpo coa debida atención e coidado. Chega o momento de escoller, moi devagar, con agarimo, a roupa que vai cubrir ese corpo renacido na auga lustral, comezando pola estrea dunha muda interior, unha camisa branca e un pantalón coa raia ben marcada, para finalizar cos calcetíns de fío e un par de zapatos confortables e acabadiños de lustrar. Poño o reloxo, collo a carteira e as chaves da casa e xa estou en disposición de saír ata a do Mincha por ver que novidades me conta a xente.

Non necesito preguntar: toda a taberna ferve coas ansias de contarme todo o que leva pasado, empezando polas mortes de Ferrol en marzo e os conflitos de Kober en abril, o de Barreras en maio, e esta traca final que comezara de forma inocente coa negociación do convenio colectivo dos da Citroën e a súa reivindicación do sábado inglés.

—O malo, don Paio —explicoume a Sefa mentres enchía a miña cunca daquela ambrosía longo tempo anhelada—, é cando dúas partes se sentan a negociar nunha mesa e unha delas non ten respecto pola outra! E iso é o que pasa! A patronal non tiña intención de negociar ningunha mellora nas condicións dun traballo para o que tiñan milleiros de solicitudes avaladas por cacheiras, lacóns, chourizos e outras exquisiteces!

—Cartos incluídos, ben o sei! E, claro!, as cousas van a peor, que onde non hai non cómpre buscar!

—Iso é! Ti non queres darme o sábado inglés, pois eu convoco unha xornada de loita para ese sábado que non me queres dar. Ti non vés traballar o día 9, pois eu mando cartas de despedimento a cinco traballadores e abro expedinte a outros catro sindicalistas!

Aos poucos, que hai máis clientes que atender, a Sefa vaime contando o resto dos feitos. De como o seguinte luns ás seis da mañá os traballadores de Citroën concentráranse na fábrica e iniciaran unha marcha cara ás outras factorías da contorna para pedir a solidariedade dos seus traballadores. E de como repiten a mesma estratexia o seguinte día, pero desta volta xa entre cargas policiais e detencións. Cada día que pasa, o apoio social á folga vaise estendendo e estendendo, e a masa de traballadores que ha controlar a autoridade competente (máis ben incompetente) vai medrando. Segundo Sefa, que sempre está coa orella posta, aos xerifaltes do réxime preocúpanlles «certas mostras de indulxencia que algúns policías armadas dan cos manifestantes, de forma especial cos estudantes que se sumaron ás mobilizacións. Denuncian a actitude dalgúns que amagan en troques de golpear, ou golpean riba de obxectos próximos simulando facelo no lombo dos manifestantes». Eu escacho coa risa, porque a Sefa pon toda a alma na posta en escena dos golpes simulados, e comento:

—E para apagar o lume da protesta non se lles ocorre mellor cousa que traer a xente dos corpos especiais da Policía Armada dos cuarteis de León e Valladolid! É como se para extinguir un incendio trouxeras unha manda de expertos pirómanos ben armados de bidóns de gasolina!

—Non sei se beberan gasolina, como di vostede, ou algunha outra substancia, don Paio! Que me contou a Paquita, a filla do José do Troncoso, que está de oito meses, que tivo a cara dun deles a menos dunha cuarta da súa e tiña as pupilas dos ollos totalmente dilatadas!

—Miña nai! E pasoulle algo?

—Tivo sorte! Que ollaron por ela tres obreiros de Cardama que a coñecían e foron a polo policía! Salvárona da malleira, que nese estado os grises non respectaban nin cativos nin vellos, nin embarazadas nin paridas con bebés!

—Non sei como non se dan conta de que a actuación desmedida destes grupos especiais favorece a implicación das xentes do común nas reivindicacións dos traballadores en folga!

—E que eles van ao seu! Contaron que estes días, nunha carga que fixeron preto de Sindicatos na que houbo varios feridos, a policía chegou a entrar no local do sindicato vertical, e que houbo protestas porque golpearon a varios funcionarios dos seus! E a xente tenlles tanta xenreira que cando van eles protexendo a circulación dun Vitrasa a xente espera polo seguinte.

Pois sería neste intre da conversa ou en calquera outro semellante cando se achega a min, por aquilo de saudarme, o Moncho, o fillo dun vello compañeiro de mareas no Gran Sol, que traballa de soldador no estaleiro de Barreras.

—Pero de onde carallo sae vostede, don Paio, que lle teñen que explicar todo coma se non fora de Bouzas? —dime con retranca.

—Pois teño para min que do inferno, porque había por alí moita xente queimada…

—Quero entender que segue vostede na máquina do Mar de Labrador, non si? E que lle parece a que temos montada?

O Moncho está entusiasmado. Cóntame que máis e máis traballadores se unen á loita; máis e máis cidadáns pasan de ter unha actitude neutral a dirixir a súa xenreira contra os corpos represivos. Que xa hai máis de sesenta detidos e case que trinta empresas en paro, e que canto máis forte sexa a represión, mellor; mellor canto menos teña que perder a xente, que a deterioración das condicións de vida dos obreiros melloran a súa determinación na loita de clases.

—E o Comité de folga está de acordo con esa estratexia? —pregúntolle ao Moncho un pouco incrédulo— Tedes consultado a asemblea? Porque, ata onde eu sei, a cousa ía de negociar melloras alcanzables, para demostrar aos traballadores o valor da unión e a utilidade da loita polas reivindicacións da maioría.

—A clase traballadora non pode perder esta oportunidade! Que este facho que ergue Vigo hoxe sirva para marcar o camiño cara á vitoria das nosas xustas reivindicacións!

E así seguimos un bo tempo, carne de mitin e pasquín el; xerro de auga fría eu, intentando atemperar o seu entusiasmo con baños de realidade, aínda entendendo que sempre, por moi racional que se pretenda ser, calquera decisión sempre vai ter unha compoñente emocional oculta. Expoñendo el a necesidade dos dirixentes de marchar sempre por diante das masas, matizando eu que por diante si, pero non tanto que un e outro se perderan de vista. E chegando, ao pouco de falar, ao acordo arredor da necesidade de combinar a loita polos obxectivos inmediatos —o salario, o dereito ao descanso, o traballo, a vivenda…—, coa convicción de ser loitadores por outro mundo distinto, por outra sociedade máis xusta que o capitalismo.

Un ollo no paso curto para superar os obstáculos, pero a mirada no futuro, para non perderse no camiño, para non esquecer onde queremos ir.

Marchamos cada un para a nosa casa moi contentos e satisfeitos de sermos capaces de chegar a puntos de encontro. Ao día seguinte saio dar unha volta polo mercado, por ver de comprar un pouco peixe e, sobre todo, falar coa xente, que o mercado de abastos é un bo termómetro do estado de saúde da economía das familias. E teña por certo, don Manoel, que o seu aspecto non era precisamente para botar foguetes! Malia que a nosa terra teña unha clase obreira que non abandonou a súa pequena horta, cunhas galiñas e algún coello, que poden servir como mínima caixa de resistencia, un conflito tan longo no tempo e amplo na extensión acaba coas posibilidades de resistencia das familias en poucos días. E cando os nenos choran coa fame, a vontade de seguir comeza a esmorecer. A parte máis concienciada dos traballadores conservará por máis tempo a súa vontade de resistir, pero o que realmente importa nestes casos é a opinión do traballador normal! E cando as empresas fan un chamamento para que os obreiros renoven a súa actividade, baixo ameazas de enviar cinco mil cartas de despedimento, a Asemblea Obreira entende que a prioridade neste intre pasa a ser a de saber rematar a folga sen deixarse o futuro do movemento obreiro asembleario e democrático nese proceso.

E mire que lle digo, don Manoel! Aínda que, como dicía Aldous Huxley, a única lección que nos ensina a historia é que os seres humanos non aprendemos nada das leccións da historia, si que é certo que aqueles días marcaron un fito importante no desenvolvemento do movemento obreiro. Algúns estiveron alí, superaron o medo e loitaron polo que consideraban xusto. Outros non tiveron a oportunidade, ou non superaron o medo ás consecuencias, ou non tiveron claro que a folga xeral fora o mellor método. Outros chegamos tarde e marchamos cedo. Quixeramos ter loitado pero non tivemos a oportunidade. E moitos outros estiveron dende a solidariedade, dende o apoio activo ás familias dos represaliados. Pero o que é tan seguro coma que a ningún can engorda o lamber, é que a cidade que saíu deses días que hoxe lembramos non foi nunca máis a mesma. Vigo foi daquela, ademais dunha cidade de moitos habitantes, unha cidade de moitos cidadáns.

(Publicado orixinalmente no libro colectivo "50 aniversario folga xeral 1972" editado pola UC das CCOO de Vigo)

Novas vos traio!

 Benqueridos lectores deste blogue[1]:

O día nove do mes de decembro do pasado ano 2022 publiquei o que pretendía que fora a derradeira entrada das reflexións do meu vello mariñeiro “con moita mar nos ollos” coñecido por todos vos como «Mirequelledigo».

A razón non era outra que a de concentrarme nas correccións necesarias para a publicación en papel da terceira entrega dos contos que foron vendo a luz nesta páxina dende a publicación do volume anterior: «A taberna do Mincha».

Eu cumprín de sobras o meu compromiso e textos —coa impagable colaboración de Begoña Méndez «Pico»— e ilustracións chegaron nos prazos acordados á editorial. Todo semellaba marchar acorde cos tempos programados.

Outra COVID, como pasara coa «A taberna do Mincha» non era de agardar. Pero tampouco era necesaria: avatares de todo tipo foron adiando unha presentación que estaba preparada para o 28 de abril e que hoxe, 17 de xuño, aínda non podemos poñer data concreta.

Hoxe, ben de mañanciña, me sorprende unha mensaxe e comprobo que o blogue contiña vivo, respirando no alento dos seus lectores. E soamente quería darvos as grazas e pedirvos que exercitedes a virtude da paciencia: saír, sairá! Cando? Poderemos lelo tendidos ao sol baixo dunha antuca, cunha cunca de monterrei ben frío na man. Oxalá!

Unha forte aperta!

---

[1] A RAG indica que os termos admitidos para designar unha “Páxina web, xeralmente de carácter persoal, cunha estrutura cronolóxica que se actualiza regularmente e que presenta información ou opinións” é blog ou bitácora. O termo orixinal, weblog é unha contracción de "World Wide Web log", é dicir, rexistro/diario (log) da tea de araña mundial, pero como xa parecía longo de máis quedouse en blog. Supoño que isto non gustou nada de nada ós académicos da lingua que, nun alarde de ignorancia mariñeira suxeriron o emprego da alternativa «bitácora» para designar tal páxina, confundindo o caderno de rexistro onde anótanse todos os feitos ocorridos durante a garda de navegación, cando os buques carecían de ponte de mando cuberto —o «caderno de bitácora»— co moble onde se gardaba tal caderno.

A bitácora, pois, non é unha páxina web de carácter persoal senón «un instrumento que se fixaba á cuberta das embarcacións, preto do temón, para facilitar a navegación en océanos descoñecidos. Trátase dun moble fixado con parafusos no teito da ponte dunha embarcación que contén un compás magnético, suxeito mediante suspensión cardán a fin de contrarrestar o sincronismo transversal e lonxitudinal do buque. No seu exterior leva a denominada liña de fe que debe estar aliñada co centro do buque ou liña de renxía. No seu interior colócanse imáns para contrarrestar o campo magnético terrestre. Nos costados do cubichete, hai dúas esferas de ferro doce, para anular o desvío producido polo ferro do propio buque e facer uniforme o campo magnético que rodea á agulla náutica con obxecto de lograr que, en todo momento, sinale o norte magnético».

Onde estabas ti o 10 de marzo de 1972?

Escoite e verá don Paio! Estaba eu, —lémbrome ben!— en ASTANO, na máquina dun petroleiro da GULF, “La Niña”, que daquela estaba atracado nun dos peiraos de armamento do citado estaleiro.

Eses anos era eu o responsable do Departamento Naval dunha Empresa de electricidade. O meu traballo tiña unha compoñente técnico-comercial de asesoría de produto, e unha complementaria de postas en marcha e resolución de problemas. Subir pola escada real ata a cuberta daquel mostro dos mares e logo baixar ata a máquina era toda unha fazaña ata para os meus 25 anos. Menos mal que a resolución da avaría foi ben doada e non pasaran nin dez minutos cando xa estabamos de novo subindo á cuberta.

De súpeto ven ata nos un “casco branco” —así se lles chamaba daquela aos enxeñeiros e mandos— cun ataque de nervios, exixindo que abandonáramos o buque. Un milleiro de banzos de escada despois estamos no peirao con o responsable de electricidade do buque recomendándome que collera o meu coche e marchara de volta para Vigo antes de que a Mariña desembarcara en Astano. Cando as noticias do sucedido en Ferrol transcenderon eu dixen para min: eu estiven alí!

E estes días asistindo á proxección en Vigo da estupenda película «10 de marzo» de Roi Cagiao e o seu equipo de Arthur Gordon, cando vexo na pantalla a Suso Díaz contando —evidentemente desde outra perspectiva— os sucesos daquel día, coa ameaza das dúas patrulleiras da Mariña, revivo aquel funesto e glorioso 10 de marzo e repito para min mesmo: eu estiven alí! Non estiven como protagonista, nin coma actor con diálogo, nin sen el; nin tan sequera como figurante facendo vulto nunha manifestación. Estiven —estou aínda— aí, soamente formando parte da miña clase, desa clase traballadora, protagonista por unha vez da súa propia historia.

Botar margaritas aos porcos!

 Mire que lle digo, don Manoel! Que ben sei que asístelle moita e moitas razóns para lamentarse da pouca atención que as súas ben argumentadas exposicións obteñen, as máis das veces, dos seus interlocutores, que oen pero non escoitan. E acredito o motivado das súas queixas, que aínda a pasada semana tiven a ocasión de presenciar como o noso amigo Antonio, o da asesoría, deixaba de atender á resposta a súa pregunta de como podía facer para pagar menos no recibo da luz en canto empezou vostede a intentar explicarlle as diferencias entre os quilovatios e os quilovatios hora!

Coñezo ben esa sensación, don Manoel, que eu tamén chamaba estar a botar margaritas aos porcos! E digo chamaba porque para a miña vergoña a derradeira vez que tal cousa dixen estaba canda min don Evaristo, o catedrático de grego do Instituto, que explicoume, moi polo miúdo, que o das margaritas ten a súa orixe nunha cita bíblica mal traducida do grego ao castelán. A palabra orixinal grega é margaron, que non se traduce por margarida senón por perla! “Non botedes as vosas perlas aos porcos, non sexa que as chafen cos pezuños”, non desperdiciedes ás vosas prédicas en persoas que non o merecen!

Disque “Cereixas e mentiras, unhas das outras tiran” pero non menos certa é a sentenza aplicada aos contos, narracións e temas de conversa. E como tantas veces dixen o monterrei é un bo combustible para o motor do palique, e coa Fina coidando que as cuncas nunca estiveran baleiras e don Evaristo no uso da palabra, tiñamos por diante un bo tempo de desfrute.

Moitas cousas contounos aquel serán don Evaristo. Tantas que hoxe, por non ser enfastioso, soamente hei de recoller un poema dun fabulista romano da época de Tiberio, de nome Caio Xulio Fedro, que puxo en versos latinos a Esopo, e que memoricei, parvo de min!, pensando que sería quen de engaiolar a algún dos profesores da ETRAD con talento abondo para levar adiante a ardua tarefa de poñerlle música.

Leva por nome Pullus ad margaritam, e di así:

In sterquilino pullus gallinaceus

dum quaerit escam, margaritam repperit.

“Iaces indigno quanta res inquit loco!

Hoc si quis pretii cupidus vidisset tui,

olim redisses ad splendorem pristinum.

Ego quod te inveni, potior cui multo est cibus,

nec tibi prodesse nec mihi quicquam potest.”

Hoc illis narro, qui me non intellegunt.

O que traducido ao galego, quen dicir aproximadamente:

Un pito atopou unha perla,

cando buscaba comida nun curral. Díxolle entón:

"Co valiosa que es, xaces abandonada nun lugar indigno!

Se che descubrise alguén desexoso de ti,

xa hai tempo que regresaras ao teu antigo esplendor.

Pero, ao atoparche eu, para quen ten moito máis valor a comida,

nin a ti nin á min pódenos servir de nada o achado."

E mire que lle digo don Manoel. E remata o poema co seguinte verso:

Conto esta fábula  para aqueles que non me entenden.

O que val tanto como dicir: O que se pica, allos mastiga!