venres, 19 de febreiro de 2021

Pirulí de la Habana!

 


(Mirequelledigo contesta a dona Lola)

Mire que lle digo dona Lola! Teño para min, aínda que sexa sen moitos datos que avalen tal opinión, que o “pirulí da Habana” chegou de Cádiz a Vigo por mor das moi boas relacións que houbo sempre entre os armadores de pesca de ámbalas dúas cidades. Avala tal opinión o feito de que a primeira persoa á que vin exercer o digno oficio de vendedor de tales lambetadas diante da porta de entrada do Teatro Circo Tamberlick, que na antiga rúa do Circo promoveran Augusto Bárcena Franco, Francisco Martínez Villoch e Mariano Pérez, de nome Tomás e alcume “El Bullita”, tiña tal procedencia. Seino ben porque foi, brevemente, noso compañeiro de fatigas nun bou de altura dos do Gran Sol, nos anos nos que eu inda andaba nas faenas de cuberta, e o Tiniño nin soñara con coñecer a Aileen, a enfermeira de louros cabelos que lle roubaría o corazón.

Tomás era home, citrino de pel, mirrado como un pau de virar tripas, pelo moreno e encaracolado, bulideiro como un axóuxere e máis falador que un escribán. Eu, vostede xa me coñece don Manoel, tampouco son dos de estar moi calado, pero sei estar como unha pedra nun pozo se a historia paga a pena. Unha noite de encalmada, rumbo ao caladoiro, achegouse canda a min e díxome polo baixiño:

-   Dicen que a nadie le amarga un dulce, pero, ¡ya ves!, yo estoy aquí escapando de esos dulces.

Acomodeime na amura e puxen a orella a pacer, que o ceo estaba ateigado de estrelas, o mar mainiño como un arrolo e o traballo afastado no tempo. Segundo me contou, María e Manuel, os pais de Tomás, tiñan unha minúscula industria de pirulís e garapiñadas, coa que ían trampeando un pouco a miseria dos anos da posguerra. A nai facía os doces, o pai os envasaba e o irmán maior de Tomás collía as varas do carriño de dúas rodas de bicicleta e toldo roxo e branco, para ir a vender polas estreitas rúas do Pópulo e o Mentidero a súa mercadoría. Un día o pai de Tomás espertouno coa noticia:

-  ¡Arriba holgazán! ¡Tomas la alternativa entre las varas por espantá de tu hermano!

O da espantá do irmán, non era tal, senón simple cansazo e desesperación do moito traballo e pouco rendemento que a venta de lambetadas tiña para un rapaz novo como el; que nunha cidade de tradición mariñeira e pescadora, o mar era unha oportunidade de ter un futuro mellor, e no María Teresa, un pesqueiro de altura que Francisco Márquez estaba aparellando para ir ao Gran Sol, ofrecéranlle un posto de sollastre na cociña, que se as cousas do mar non se lle daban mal, podía ser un bo comezo e, quen sabe?, ata chegar a ter un pesqueiro de seu!

-  Ese Márquez do que falas, sabes se era galego?

-  ¡Tan gallego como tú! ¡Y hasta creo que de Bouzas!

-  Pois pode ser o que eu digo! Era un rapaz que xogaba moi ben ao fútbol. Corría as bandas como un foguete; chegaba ao córner, centraba e puña a pelota na cabeza do dianteiro cunha precisión que acolloaba! Estivera no Rápido de Bouzas ata que fichou polo Español de Cádiz, polo que todo coincide.

A marcha do irmán maior foi para Tomás un desgusto e unha frustración, pero tamén  unha boa aguilloada para agardar con ledicia o paso dos anos que lle permitira procurar a liberdade, como fixera o seu irmán.

-  Al rico pirulí! Pirulí de la Habana que se come sen gana!

Contoume que o pirulí ten esa forma de cono aguzado, pola forma do caparucho de  penitente que levan os nazarenos nas procesión da semana santa de Cádiz, e que con cada unha das confrarías, diante do penitente que carga a cruz de guía, vai sempre o vendedor de pirulís ofrecendo a súa doce mercadoría aos moitos espectadores das beirarrúas, e que se non fora pola moita competencia desleal que neses días xurde ata de debaixo das pedras, non sería tan mal negocio. De feito cando fartou de golsar ata a primeira papa cada vez que ía mala mar, cousa que vostede sabe don Manoel, que é un día si e outro tamén, decidiu quedar en Bouzas, que o mercado de lambetadas en Vigo estaba pouco traballado e a fabricación de pirulís tampouco requiría de moita inversión. Os paus llos facían na carpintería da rúa Alfolíes, a bandexa cos moldes un amigo de Talleres Reyna, o caramelo facíao el con azucre de cana e auga, e o papel de diversas colores, rosa, verde ou amarelo, da papelería Porras. A calidade do papel é importante, porque se o pirulí non está ben feito, colleu humidade, o mollouse coa chuvia, non darás despegado o papel de mala calidade do caramelo. E non; non hai pirulís de sabores. O pirulí sabe a caramelo, e punto. Caramelo que compre lamber e non morder, porque cando vai calor forma unha masa pegañenta que adhírese aos dentes e logo non hai máis xeito de librarse del que deixar que a saliva vaia facendo o seu labor.

Un día fun ao cine Tamberlick e o Tomás non estaba alí. Preguntei a don Fernando e me dixo que recibira unha carta da súa familia de Cádiz, da quen non sabía obxecto nin contido. Uns meses despois aínda non volvera e que a táboa con buratos onde metía os pirulís cabeza abaixo aínda estaba gardada onde a deixara. Nunca máis souben de Tomás “El Bullita”, pero sempre que vexo un carriño de lambetadas recordo aquela noite na que o ceo estaba ateigado de estrelas, o mar mainiño como un arrolo, o traballo afastado no tempo, e o Tomás me contaba cousas da súa nenez polas rúas de Cádiz, entoando o seu refrán:

-  Al rico pirulí! Pirulí de la Habana que se come sen gana!

Ningún comentario:

Publicar un comentario