“A poesía é un arma cargada de futuro”.

 

#PoétiCamentE

Mire que lle digo don Manoel! Teño para min que se a poesía ven sendo a manifestación dos nosos sentimentos, emocións e reflexións por medio da palabra, se a devandita manifestación carece tanto de rima como de ritmo, poderá ser arrebato ou frenesí pero non poema, por moita actitude poética que poñamos na súa escrita e/ou lectura, recitado e declamación. E perdoen o meu atrevemento as señoras e señores poetas que me poidan escoitar, se me atrevo a pontificar ben por riba do meu coñecemento e as miñas habilidades, pero algunhas vantaxes teñen os moitos anos, e o dicir o que un pensa non e a menor delas.

Ven isto a conto porque no día que narreille as andanzas de Tomás Bullita o vendedor de pirulís da Habana, veume á memoria a persoa de don Luis de Altamira Toranzo, máis coñecido na nosa taberna do Mincha como o Migallas polo seu afán de aproveitar os restos do pan que lle caeran no mantel. Os dous homes chegaran da badía de Cádiz, dende a cidade e polo seu propio impulso o “Bullita”, e dende El Puerto de Santa María e fuxindo da represión franquista o Migallas.

Don Luis chegara a Bouzas de forma e en circunstancias que hoxe non veñen ao caso, na procura de esquecemento e invisibilidade. Seica cando chegou estivo a piques de traballar na súa profesión de mestre, pero ao final parou todo en fume e tivo que sobrevivir con clases particulares de materias varias, e poemas de encarga para folletos, xogos florais, programas de festas varias, e aínda para ágrafos na procura dos favores dunha dama. Épica, dramática, lírica, coral ou bucólica; arte maior ou menor: calquera métrica; décimas ou sonetos, tercetos ou cuartetos, calquera estrofa; e sempre rimada, de ser posible en consoante que ten moito máis predicamento.

Non era da mesma opinión, nisto da poesía, o señor Damián, un licenciado en filoloxía hispánica e poeta minimalista que traballaba na asesoría do meu amigo Antonio, aquel mozo do que xa lle falara noutras das nosas conversas, aquel que de tanto procrastinar arreo non preparara nin tan sequera a primeira das oposicións de instituto. Pero como a conta do padriño rebándase o pan trigo, e o pai de Damián era moi amigo de Antonio, o mozo entrou a traballar na asesoría, aparcando, aínda que fora brevemente, os seus afáns proselitistas na difusión no sur de Galicia da poética do silencio, unha sorte de minimalismo lingüístico, moi en boga, segundo el, nos círculos parisienses.

Damián tiña unha secreta frustración: sufría frecuentes ataques de auto odio por mor da súa figura, que consideraba non axeitada á súa vocación poética. Miraba ás súas mans pequenas e suorentas con dedos como chourizos, e as odiaba. O espello do baño devolvíalle unha figura de manteiga, redonda de cadeiras case que femininas, e renegaba da traizoeira herdanza xenética que gastáballe unha broma tan pesada. E para colmo de males tiña menos pelo que un ovo de galiña! Un erro da natureza! O seu pelo en troques de comezar no final do óso frontal o facía no occipital! Pero, que carafio! Inaccesible ao desalento seguía recolléndoo cunha goma nunha coleta, que era menos de poeta que unha melena solta, pero tamén podía valer!

E mire que lle digo don Manoel: dous poetas nunha taberna son demasiados poetas, e cunha parroquia tan afeccionada á troula o día no que os acirraran a un contra do outro tiña que chegar máis cedo que tarde! E foi unha das poucas veces que o Damián estaba a tomar unha cunca co seu xefe, cando entrou pola porta o Migallas ofrecendo á concorrencia os seus poemas de fermosa caligrafía, o que Antonio aproveitou para aguilloar ao seu empregado.

-  Damián −dille o Antonio−. Ti que es poeta, por que non lle compras un poema a don Luis?

-  O sinto don Luis! Non teño nada contra vostede pero a poesía que fai non me gusta.

-  Estás no teu dereito! −Responde don Luis sen alporizarse nin un pouco, como quen expón unha evidencia científica−. A min tampouco me gusta a súa.

-  Tampouco me sorprende. A miña poesía é lingua dos escollidos, palabra do solitario que non procura adulación! Arte de falar nunha forma superior, exemplo, revelación e danza!

- Danza non sei se será, pero música seguro que non. Que os seus versos non teñen rima, cousa que non é grave, pero tampouco ritmo. E o ritmo é a música do verso, e sen el os versos son unha zaragallada de sons inharmónicos ao oído, e confusos ao entendemento.

- E quen dixo que a poesía ten que ser intelixible? O mundo no que vivimos é moi complexo, e a nosa comprensión da realidade fragmentaria; como a miña poesía. Cada unha das palabras de cada un dos versos dos meus poemas non é filla do azar! É, pola contra, froito do cálculo máis preciso.

-  Froito do cálculo será, pero non comunicación! E nada que non axude ao crecemento persoal do lector, á súa autonomía persoal, sentido crítico e independencia, merece ser chamado poesía.

Damián remóvese inquieto na súa cadeira. Sabe que está a perder o debate, e que os que están nas proximidades coa orella aberta xa teñen un gañador claro. Nestas circunstancias nada mellor que recorrer ao insulto e a descualificación persoal.

-  Poesía social! Que noxo!

- A actividade poética é revolucionaria por natureza. A poesía é coñecemento, salvación, poder. A poesía non interpreta o mundo; crea outro novo! É un exercicio espiritual, é un método de liberación interior.

-  E se é vostede tan revolucionario non sei como non estivo nunca no cárcere! Ou morto nunha fosa común!

Don Luís, que por un momento deixara de ser o Migallas, acusou o golpe. O sangue abandonou o seu rostro, afrouxáronselle as pernas e estivo a piques de caer ao húmido chan da taberna. Apertou os dentes con forza e cun esforzo titánico recobrou a perdida compostura. Recadou os folios cos poemas que deixara no mostrador na barafunda da discusión, e deu a volta para marchar. Eu non podía permitir que don Luis marchara sen máis, así que collín o seu brazo e o fixen sentar canda min.

-   Don Luis − díxenlle con agarimo−. A vostede, que tanto gusta da copla popular, que lle parece esta?

Cando a lebre diga misa, 

o coello sexa abade,

e o raposo frade,

deixarei a túa amizade.

Don Luis sorriu e puxo a súa man no meu ombreiro.

-  Meu amigo! Vostede ben que me entende!

Sentín que fixera algo acaído ao momento, e que naquel intre nacera unha amizade que nos acompañaría ata a morte. Como así foi, e así heillo de contar cando chegue a ocasión.