A tía Asunción (1)

Mire que lle digo don Manoel! Ben vexo que goza vostede de bo olfacto para certas cousas; e polo que estou a comprobar, non só para as da electricidade! Acerta ao pensar que algunha historia máis hai acochada na miña relación con Laura, a peixeira do Mercado de Bouzas. Miña peixeira e algo máis, como contareille agora en canto nosa querida Fina sírvase encher de Monterrei esta cunca, que é o depósito do motoriño da miña máquina de contar.

—      Grazas Fina!

Catro fillos tivo a miña avoa Ascensión. Dous homes, os xemelgos Xaime e Xacobe, e dúas mulleres, a miña nai Peregrina e a máis nova dos catro a tía Asunción, que chegou á familia, como adoita ser demasiado común, cando os avós xa abandonaran ás precaucións permitidas pola apostólica e romana igrexa.

Pouco me contou a miña nai da infancia da tía Asunción, que xa sabe don Manuel que as nais sempre foron máis dadas ás confidencias coas fillas que cos fillos (ás máis das veces porque tampouco os fillos teñen boa disposición a escoitar ás cousas das súas nais), pero coas poucas cousas que por ela souben, sumados aos retrincos das rexoubas e cubilladas da xente da vila, armei un retrato que se non é moi exacto tampouco creo que falte moito á verdade.

Segundo estas fontes a tía Asunción foi na súa infancia unha bonequiña malcriada, unha cativa de rizos de ouro e sorriso engaiolante, sempre ben vestida e ben calzada. Unha meniña ben belida e fermosa no exterior pero, como tantas veces pasa cos fillos únicos teñan ou non máis irmáns, tan vaidosa e mequeira, tan egoísta e caprichosa que ao fin quedou solitaria e sen amigas que aturaran os seus aires de princesa feudal.

Aos meus avós caíalles a baba coas trasnadas, enredos e travesuras da súa filla pequena. Ata o avó Fadrique, ao que definín un día como un home “máis rosmón que un abesouro, máis áspero que un sanmartiño e máis túzaro que un toxo”, perdía toda a súa brusquidade e rudeza coa pequena consentíndolle cousas que facían quedar coa boca aberta coma pasmóns aos que sabían das súa descortesía e rudeza.

Se a miña nai nunca estreara en Ramos, como se na casa non houbera nin cartos nin mans para cumprir tal tradición, á pequena Asunción non lle podían faltar os zapatos de charón branco, o vestido de organdí con moitas enaguas, as bragas de perlé a xogo cos calcetíns e o cárdigan de punto con bodoques. E por suposto a palma mais requintada da rúa dos Cesteiros! Todo eran meirós para a pequena!

Se sumamos a isto a actitude da avoa Ascensión, descargando toda a responsabilidade das labores domésticas na miña nai, e de forma especial as constantes inxurias e aldraxes do avó Fadrique a todo o que non fora cousa da cativa, é bastante normal que ningún dos irmáns tivera pola pequena Asunción moita simpatía. Afecto si, porque como dicía a miña nai, o sangue é máis espeso que a auga. E digo eu que tal sería pero non pola razón que a miña nai apuntaba, porque se ben o refrán é certo nalgunha medida, nono é menos o que reza que “o sangue da amizade é máis espeso que a auga do útero”, que a sabedoría popular ten estas cousas, e a cada proverbio cabe opoñer o seu contrario.

E deste xeito, golpe a golpe, desprezo a desprezo, inxustiza a inxustiza, do mesmo xeito que os golpes do mar van desfacendo que coa súa teimosía e persistencia o máis forte dos cons, as cada vez máis evidentes diferencias de trato, foron acabando coa estabilidade familiar. E cando a miña nai ousa un día erguer a voz para queixarse do trato que lle da o seu pai por un atado na rede co que non está moi conforme, recibe por toda contestación a inxusta e cruel sentencia:

—      Pois se non estás a gusto nesta casa xa sabes onde está a porta.

—      Seino—dixo a miña nai, e sen dicir nin unha palabra máis, virou as costas, deixou as redes e as labores da casa, colleu as poucas roupas que tiña de seu e foise a traballar de cociñeira na casa da familia Palau.

Teño unha herba na horta

que lle chaman o desdén,

se non me queres na casa,

noutra me haberán de querer.