Cousas de Xinzo.

Mire que lle digo don Manoel! Non sei se lle contara que estes días estivo pola taberna o seu amigo de Xinzo. Preguntaba por vostede, pero seguro que andaba na procura de alguén con quen mollar a palleta e compartir unha tapa deste polbo tan gorentoso que nos pon a Sefa. E xa postos votar un parrafeo, que non hai nada como unhas fechas de viño para ceibarlle á xente o bisté, e á taberna do Mincha tampouco e que veña a xente a ver a televisión!

Din da xente da Limia, que tanto poderían dicir da de Bouzas ou a de Lavadores, que sonche moi deste ou destoutro xeito; que teñen tal o cal predilección; algúns que son apáticos e flegmáticos; outros que enigmáticos e linfáticos; aqueles que un pouco maniáticos aínda que abondo simpáticos. O resto deles calquera cousa que xulguen acaído ao caso para leva-la auga para o seu rego. Un dos caracteres que adoita a citarse para os de Xinzo e a súa afección ao misterioso, disposición esta que exemplifican cun río e cunha lagoa. O río é o Limia, que algúns chaman Lethes ou “do esquecemento”, e a lagoa a de Antela onde, afirman, está a “cidade  asolagada” de Antioquía. E teño para min que, xa postos ao choio, tamén poderían citar outras notables inclinacións dos limiaos como é o cultivo da pataca, a preparación de receitas gorentosas de ancas de rá e a celebración dun entroido, que coas súas cinco semanas de duración, pasa por ser o mais extenso do mundo mundial, e que se de percorrido literario se trata aí están as obras de Castroviejo, Cunqueiro e Blanco Amor para dar fe do que poden dar de si estas tradicións. Pero non, din con voz campanuda! Son as cousas do máis alá as que teñen máis predicamento entre os escritores limiaos! E como boa proba do seu aserto citan a Carlos Casares ou Antón Riveiro Coello; e aínda algún máis sabido, douto e erudito, o “Trasmundo de Antioquía" de Rafa Laso.

Que “cidades asolagadas” hai na nosa terra máis que lentellas dan por un peso! Setenta, cando menos, nunha conta rápida! E todas elas asolagadas como castigo pola maldade dos seus habitantes. Por denegar auxilio a Xesús Cristo, á Virxe, ao Apóstolo ou a un peregrino, reciben a maldición da que soamente sálvase, normalmente unha nena ou unha muller probe, que partira con ela ou con el o seu escaso pan, exemplificando deste xeito que a pobreza asumida, resignada, é o mellor camiño para a salvación, que en todas partes hai cans descalzos, e toda a terra éche país!

E a min, don Manoel, que quere que lle diga! Que todas estas lendas de cidades mergulladas, castigadas pola súa maldade a vivir agochadas baixo das augas, que no solsticio de verán e no de inverno deixan ouvir as campás das súas igrexas, non son outra cousa que relatos de medo que os poderosos inventaron, e os curas e os seus acólitos propagaron nas súas prédicas e lendas, para fincar a desconfianza, a submisión, a suspicacia no peito dos explotados, un narcótico que lles impida decatarse de que se alzaranse contra dos poderosos, os que nada teñen, nada poden perder! Fora do propio medo!

-          O meu cuñado Zalo –comezou o Tavo o seu relato –tiña un sentido do humor moi especial. Bancario que non banqueiro, chegou por méritos propios a director da sucursal que o Banco de Santander tiña na nosa vila de Xinzo de Limia.

O Tavo deu un tento á cunca de monterrei, sorbeu as pingas do bigote, para que nada de líquido se perdera, e proseguiu:

-          Un día destes de inverno entralle pola porta da sucursal unha muller toda embozada. Era a Ermesinda de Sarreaus, que tiña unha irmá xemelga que vivía en Trandeiras e que tamén tiña conta no Banco. O Zalo míralle en fite e dille:

-          Que alegría vela dona Ermesinda! Tanto tempo sen facernos unha visita! Pero escoite! teño unha dúbida: logo a que morreu … foi vostede ou a súa irmá?

-          Non don Gonzalo, a que morreu foi a probe da miña irmá.

Tomar do prato unha tallada de polbo e mollar unha migalla de pan no prebe, son provisións necesarias para poñer a mente en disposición de encetar o segundo dos sucedidos.

-          Moita xente ía ao Banco por obriga, pero algúns deles pasaban pola sucursal por parrafear co meu cuñado. Un dos desta caste era o Xácome, o delegado de Seguros Ocaso, nome ben acaído, por certo, para unha compañía cuxa principal fonte de negocio eran as pompas fúnebres! O Xácome tiña un arte especial para vender funerais de sete estralos con misa cantada, que aínda que os penitentes foran máis probes que unha voda sen caldo, os envolvía contándolles como de pasada o que contratara o seu veciño, e xa se sabe que ninguén quere ser menos que ninguén; xa que en vida non foi posible, polo menos na morte!

-          Sempre me preguntei polas razóns que pode ter a xente para gastar en vida o diñeiro que non ten para asegurarse a morte! –dixen, dándolle liña para afirmar o anzol.

-          Rematado un destes funerais con curas de catro ou máis parroquias da contorna seica o Xácome comentoulle ao Zalo: “Que fillo de puta o cura de Lamas! Nono vou a contratar nunca máis. Bebe tanto viño que logo non da afinado cos demais! Xa sei que para cantar cómpre mollar a palleta, pero unha cousa é mollala e outra afogala!”

O Tavo peitea cos dedos o seu mostacho, toma unha presada de aire e mira con sobresalto para o seu reloxo. 

-          Manda carallo, que tarde se me fixo!

-          Marcha don Tavo?

-       Como can pola porta! Pero olla: aínda queda para un chope! Teño para min que ha de dar para unha historia curta.

E meu dito, meu feito, o Tavo, o contador de historias insólitas, oficiou o, polo momento, último alzamento de cunca, que non pousou no mostrador ata que a derradeira das pingas de monterrei baixou pola súa sedenta gorxa. 

- Unha das obrigas dun director de banca e asistir aos enterros. –Continuou o Tavo –Nun deste enterros, meu cuñado foi canda a viúva para darlle o pésame pola morte do seu marido, observou que tiña un aspecto desastrado e farrapento, como se andara a rebolos por unha encosta. Case sen respirar, a viúva explicoulle: “Que desgraza, que desgraza, don Gonzalo! Que indo para o cemiterio no coche fúnebre caemos por un barranco. Nos quedamos moi mancados pero, que sorte que tivemos don Gonzalo! Ao defuntiño non lle pasou nada! Unhas raspaduras nada máis, pero nada grave!”

Nota: ilustración "Antioquía para Antía" de M. Figueiras.