Mire que lle digo don Manoel! Que malia a canseira e o afogo que supón
estar unha hora arquexando detrás dunha máscara para un home do meu tempo,
pagou a pena acompañarlles ao Auditorio Municipal de Cangas a ver á rapaciña
esa tan feituca, e de nome tan complicado para min de lembrar. Deborah Vukusic,
certo! Grazas don Manuel, sempre ao quite! Recordo agora o que dixo do seu nome:
que era unha abella polo seu nome, Déborah en hebreo, e unha abella con orellas
de lobo, polo significado do apelido Vukusic en croata. Pero, como vostede ben
sabe, unha hora da para moito falar, e un xa non ten a cabeza para quedarse con
todo o que contou!
Que contou moito e moi ben, cunha voz doce pero firme que chegaba ata as
últimas ringleiras do auditorio. Cunha voz con máis rexistros que teclado da
súa neta, abofé! Tocaba o da tenrura na man dereita e o humor (negro, por
suposto!) na esquerda; os recordos familiares nunha man e a situación social na
outra; o galego para o aloumiño e o croata para o ademán. E retrincos en francés,
inglés, italiano; e sempre o galego para a felicidade e o croata poucas veces
para a ledicia. E o zunido da súa fala, doce coma o mel das abellarizas, fainos
esquecer por unha hora as dificultades de respiración, engaiolados no tecido do
seu conto, enredados na maxia da súa presenza física, con esas mans sempre
voando, sempre chamando pola nosa atención. E eses os seus pasos nerviosos, ese
xeito de ballet, sempre xirando arredor de algo, dunha verdade escura?, algo
que agacha na máquina de escribir, e nesa mochila que carga no seu lombo aínda
cando a deixa no chan.
E e cóntanos que o seu pai foi un notable xogador de balonmán, ese deporte que
para os croatas é case que unha relixión; que era unha persoa querida por todos;
que era quen de botarse ao lombo ao equipo e coroar con el os cumios dos
encontros máis difíciles. E cando o conta, somos quen de ver nos seus ollos
todo o amor e admiración que por el tiña. Nos fala dos avós galegos cos que se
criou, e dos avós croatas, grandes coma dous seres de lenda. E do seu irmán pequeno
que quedou en Croacia.
E de súpeto cando camiñabamos da súa man, ledos coma cucos, polas chousas e
veigas do cotián, viña a estoupar baixo os nosos pes a realidade, como una mina
antipersoa, tripando todo o manto de esquecemento pacientemente tecido e
meticulosamente cosido que nos permitía manternos a salvo da tolemia, co afiado
gume da realidade, feita verdade nas táboas do escenario. Máis estarrecedora que
a propia visión directa das moreas de cadáveres.
E mire que lle digo don Manuel! Que unha das cousas que máis me chegou da
proposta escénica de Déborah, foi o xeito de achegarse á súa experiencia vital
cunha ausencia total de pretensións filosóficas, de explicacións, de xustificacións
do horror que supón comprobar como a xente normal, os teus veciños, os teus
amigos, a túa familia, poden transformarse en monstros sedentos de sangue, e chegar
a matarse por cousas que non tiveron, nin teñen, a menor importancia. Porque
nos, don Manoel, desas cousas sabemos montes e moreas! E de cómo as feridas que
pecharon coa pus dentro, non curan nunca, e despois non tes outra que fender o absceso
para sacar de dentro da alma toda a podremia!
(*) Foto orixinal de José Lores.
Ningún comentario:
Publicar un comentario