xoves, 16 de xullo de 2020

Guerra de identidade en Cangas.



Mire que lle digo don Manoel! Que malia a canseira e o afogo que supón estar unha hora arquexando detrás dunha máscara para un home do meu tempo, pagou a pena acompañarlles ao Auditorio Municipal de Cangas a ver á rapaciña esa tan feituca, e de nome tan complicado para min de lembrar. Deborah Vukusic, certo! Grazas don Manuel, sempre ao quite! Recordo agora o que dixo do seu nome: que era unha abella polo seu nome, Déborah en hebreo, e unha abella con orellas de lobo, polo significado do apelido Vukusic en croata. Pero, como vostede ben sabe, unha hora da para moito falar, e un xa non ten a cabeza para quedarse con todo o que contou!

Que contou moito e moi ben, cunha voz doce pero firme que chegaba ata as últimas ringleiras do auditorio. Cunha voz con máis rexistros que teclado da súa neta, abofé! Tocaba o da tenrura na man dereita e o humor (negro, por suposto!) na esquerda; os recordos familiares nunha man e a situación social na outra; o galego para o aloumiño e o croata para o ademán. E retrincos en francés, inglés, italiano; e sempre o galego para a felicidade e o croata poucas veces para a ledicia. E o zunido da súa fala, doce coma o mel das abellarizas, fainos esquecer por unha hora as dificultades de respiración, engaiolados no tecido do seu conto, enredados na maxia da súa presenza física, con esas mans sempre voando, sempre chamando pola nosa atención. E eses os seus pasos nerviosos, ese xeito de ballet, sempre xirando arredor de algo, dunha verdade escura?, algo que agacha na máquina de escribir, e nesa mochila que carga no seu lombo aínda cando a deixa no chan.

E e cóntanos que o seu pai foi un notable xogador de balonmán, ese deporte que para os croatas é case que unha relixión; que era unha persoa querida por todos; que era quen de botarse ao lombo ao equipo e coroar con el os cumios dos encontros máis difíciles. E cando o conta, somos quen de ver nos seus ollos todo o amor e admiración que por el tiña. Nos fala dos avós galegos cos que se criou, e dos avós croatas, grandes coma dous seres de lenda. E do seu irmán pequeno que quedou en Croacia.

E de súpeto cando camiñabamos da súa man, ledos coma cucos, polas chousas e veigas do cotián, viña a estoupar baixo os nosos pes a realidade, como una mina antipersoa, tripando todo o manto de esquecemento pacientemente tecido e meticulosamente cosido que nos permitía manternos a salvo da tolemia, co afiado gume da realidade, feita verdade nas táboas do escenario. Máis estarrecedora que a propia visión directa das moreas de cadáveres.

E mire que lle digo don Manuel! Que unha das cousas que máis me chegou da proposta escénica de Déborah, foi o xeito de achegarse á súa experiencia vital cunha ausencia total de pretensións filosóficas, de explicacións, de xustificacións do horror que supón comprobar como a xente normal, os teus veciños, os teus amigos, a túa familia, poden transformarse en monstros sedentos de sangue, e chegar a matarse por cousas que non tiveron, nin teñen, a menor importancia. Porque nos, don Manoel, desas cousas sabemos montes e moreas! E de cómo as feridas que pecharon coa pus dentro, non curan nunca, e despois non tes outra que fender o absceso para sacar de dentro da alma toda a  podremia!

(*) Foto orixinal de José Lores.

Ningún comentario:

Publicar un comentario