O anel de Jana.

Mire que lle digo don Manoel! Xa lle falara do Canouco? Corren os días coma cabalos desfreados e xa non son quen de enxergar se algunha cousa andarei a repetir nestas nosas conversas, que como dicía o Marcial “a miña cabeza xa non é o que era”, ao que a Sefa, que sempre tivo moita retranca, engadía “nunca o foi”. Non lle soa? Pois era cliente habitual desta nosa taberna do Mincha. Non sei se cadrou algunha vez con el, pero se tal fora non perdería memoria da súa cara de coiro vello, da cute de color parda, da figura osuda e desamañada.

O Canouco sempre tomaba unha única cunca de viño. Pedía e pousaba ben á vista un pequeno anel de plástico no mostrador de mármore da taberna. Non falaba con ninguén e a ninguén se achegaba. Eu, ben o sabe don Manoel, teño un certo aquel pola xente necesitada de afecto, así que un día collín folgos, achegueime a el e convideino a unha pombiña. Sorrindo díxome que nunca tomaba máis viño que a cunca que xa tiña no mostrador, pero sen dar máis chío, colleuna nunha man e o anel noutra, sentouse canda a min na miña mesa e, nun fío de voz, debullou a historia que paso a relatar.

O Canouco, que imos seguir chamándolle así aínda que tal nome non tivera daquela, viña dunha familia de clase media, se é que tal cousa existe máis alá da imaxinación dos economistas. Mal estudante, conxugaba demasiado adoito o verbo latar, xuntándose con xente ociosa desas que fan pola vida menos que a besta pola albarda. Máis o nada que facer custa moitos cartos, e a escaseza de recursos propios, xunto coa negativa da nai a seguir sendo cómplice dos seus desfalcos, lle fixo esquecer os poucos escrúpulos e os moitos medos, para xuntarse cun fato de malas xentes que vivían do contrabando de tabaco. De tabaco ao primeiro, e de fariña e cabalo en canto a algún iluminado ocorréuselle igualar as penas por unha e outra actividade. Porque se os riscos que corren quen tan suculenta actividade ofician son os mesmos para unha e outra mercadoría, o volume das a mover delas non o é, e moito menos os beneficios que dunha descarga poden saír!

“O traballo físico da descarga non pide moito dos portadores” –contoume o Canouco –“algo de brazos, algo de pernas e moi pouca cabeza. E aí está o problema: na pouca cabeza. Nunha noite de descarga gañaba o dobro que o meu pai no banco nun mes! Máis o diñeiro que entra fácil sae con máis facilidade aínda, e se parte do que cobras pola descarga dancho en tabaco, o vendes polos bares ou vaise en fume, pero se cobras en droga, entras no seu mundo e nun dicir amén xa estás cabalgando ese faco do que é tan difícil apearse. E cando te enganchas na heroína perdes o teu control e a confianza dos teus, e deixan de chamarche para as descargas, co que perdes de vez a subministración e os cartos para poder mercar, co que non tes outra que comezar os pequenos roubos na casa. Os cartos do bolso da túa nai, as poucas alfaias, a prata, a tele, o vídeo; todo val! E cando na túa casa xa non hai nada que converter en droga, xuntas con outros que están coma ti e comezas a entrar nas casas dos demais”.

Daquela, ben me lembro, o Canouco detívose un intre, como para pillar folgos. Deu un pequeno grolo ao viño, ceibou un suspiro e, aliviado o peito e mollada a gorxa, proseguiu o seu relato.

“Tiñámoslle botado o ollo á casa dunha xente de posibles, desas que ao dicir dos veciños da contorna saen moito e chegan moi tarde. Casa grande, boa de feitura, lonxe da vista doutras vivendas, e con moitas árbores arredor. Ideal para un golpe rápido e produtivo. Aquela noite agardamos apostados detrás dunhas árbores axexando o intre en que apagaran as luces da casa, colleran o auto e saíran carreteira abaixo rumbo a Vigo. Dimos unha volta arredor da casa para asegurarnos e atopamos unha fiestra mal pechada. Nun ai estamos dentro. A casa ten unha feitura estraña e case que caemos a rebolos polas escaleiras que dan ao salón. Para a nosa sorpresa alí non hai ningún televisor; nin vídeo; nin nada que poida pagar a pena. So moitos cadros estrambóticos cubrindo case que completamente as paredes. Chegamos ao dormitorio principal. Tampouco nada de interese; unha chea de vestidos extravagantes; colares, pendentes e outros ornamentos de fantasía; pero nada de valor. A impaciencia e o desengano comezan a poñernos irascibles cando, de súpeto, ao abrires unha porta levamos unha sorpresa que púxonolo sangue nos pes: a casa non está baleira! No interior doutro dos cartos atopamos, tesos como as vergas dun canizo, a dous cativos, un rapaz duns doce anos e unha rapaciña que non pasaría dos seis, a mirar para nos cos ollos abertos como pratos. A sorpresa inicial, segue o chasco, a rabia, e sinto de pronto que toda o enfado e a frustración, vénseme á boca como un vómito de carraxe que descargo contra aqueles rapaces asustados nun berro exasperado. E, o que máis me avergonza: sen me decatar de que levaba na man unha desmedida navalla, berreille a nena:

-          A ver, ti rapaza que pareces espelida: onde ten a túa nai as xoias?

E a nena, aínda que estarrecida de medo e cos olliños a piques de desbordar coas bágoas, responde á miña pregunta con moita seguridade:

-          Ai meu señor don Caco! A miña nai non ten nada desas cousas! Pero non nos faga dano, que eu doulle o meu anel de Jana que é a cousa que máis estimo!

Sacouno do dedo da súa manciña e achegoumo. Eu, sen nin saber o que facía, puxen a man e collino. Logo, sen dar nin chío, baixei os ollos, virei as costas e saímos da casa. Ninguén de nos dixo nada. Separámonos alí e nunca máis volvémonos a ver. Eu entrei nun programa de desintoxicación e aquí estou: limpo como unha patena. E para que os olliños da rapaciña non me deixen nunca caer na tentación levo o anel de Jana sempre comigo. É o meu talismán, e por iso o poño sempre onde me recorde quen fun e quen non quero volver a ser endexamais".

E mire que lle digo don Manoel. O Canouco tivo sorte! Sorte de dar coa rapaciña aquela, sorte de tomar das súas mans o anel; sorte de utilizar a maxia do anel para escapar das poutas da morte! Porque a droga en Galicia levouse por diante case que a metade dos mozos da súa xeración.

Durme miña nena

que ven o ladrón

A levar os nenos

que non dormen, non.