Viva San Roque!

Mire que lle digo don Manoel Non vai moito tempo alá conteille algo da índole e carácter do Roque, aquel home que amaba os cans por riba de tódalas cousas. Do Roque e do seu can que atendía polo nome de Trotski e tiña a cara cuspidiña (segundo os seus ollos) á do revolucionario ruso. Recordará que o noso Roque érache un polemista vocacional que podía pasar horas e horas abullando proposicións, premisas e conclusións, inductivas ou dedutivas, como o caño dunha fonte verte auga.

Xa ve don Manoel! Nada que ver co aquel outro Roque, nado de Montpellier, que percorreu a península itálica camiño de Roma curando a todo canto apestado saíalle ao camiño facendo riba deles o sinal da cruz. E enterrando a aqueles que, por unhas razóns ou por outras, morrían malia a aplicación de tan científico procedemento! Nada que ver un e outro Roque nin na fasquía nin no temperamento! O santo, milagreiro e un pouco parvo; o de Bouzas espelido como o can do ferreiro que dorme ás marteladas e esperta para ás dentadas, que nunca está para traballar pero non falta a ningunha festa. O santo tan xeneroso que aínda despois de morto ten o arranque de curarlle a perna a seu carcereiro, (Xustino, disque se chamaba), cando este deulle unha patada para comprobar se estaba morto de verdade ou tiña gana de amolar; o noso confrade sen facer nunca nada de proveito como o can de san Torrado que canto fai coa boca, desfaino co rabo. Peregrino a Roma o primeiro, nin a Compostela foi o segundo; patrón dos peregrinos, dos contaxiados por epidemias, dos falsamente acusados, dos inválidos e dos cirurxiáns o primeiro, católico non practicante o segundo. Despois de todo o relacionado, creo que podo afirmar con razóns abondo, que as únicas semellanzas entrambos Roques serían o patronímico e o can.

E deste noso Roque, e non do santo que, como é habitual nos santos e non sei moi ben con que propósito meteuse polo medio, era do que ía a anécdota que queríalle contar ao primeiro e á que tantas voltas e circunloquios levo hoxe dado.

Pero onde carallo ía eu? Déixeme aclarar de vez a gorxa e a mente cun grolo deste monterrei. Xa sei: o do polemista vocacional! Pois verá don Manoel. Ben sabe que os cans non son moi habituais na nosa taberna, que a Sefa é da opinión que non entren os cans onde beben os cristiáns, pero fora porque xa estaba dentro e non era cousa de botar fora a un cliente novo, ou porque non tiña moita gana de discutir, aquel día coincidiron na Taberna do Mincha un home cun can deses que chaman salchicha, e o noso Roque.

-  Ten vostede un can moi bonitiño! −Intenta o achegamento o Roque −De que raza é?

-  De raza negra. Ben se ve! −Resposta o noso home, sen inmutarse.

-  E como se chama? −Insiste Roque.

-  Chamar non sei como se chama. O chamo eu.

-  E como lle chama vostede?

-  Eu chámolle Breo.

-  Ah! Ben sei! Un apocope de Breogán.

-  Non. Nin “pouco pe” nin ostias: Breo! Nada de Breo o can, que a xente ben sabe que é un can sen necesidade de dicilo!

O home deu por rematada a conversa. Viroulle as costas ao Roque e seguiu a beber o viño e comer da tapa. Cando rematou pediu a conta, pagou e sen desfechar a boca para dicir palabra saíu pola porta. Roque quedou amolado polo pouco que dera de si a conversa. Entón Antón, o irmán do Farruco que todo o que tiña de groso e desmedido no xantar e beber, o tiña de oportuno nas sentenzas, chantoulle dende o extremo da barra:

-   A que non sabedes como se chama a caseta deste can? −Contestándose decontado a si mesmo antes de que alguén puidera gañarlle pola man −Fogar de Breo-can!

Por dicir: viva San Roque!

prenderon ao meu irmán,

agora que o soltaron:

Viva San Roque e o can!

Por dicir: viva San Roque!

prenderon ao meu Antón,

Aínda pena na cadea:

Abaixo a Constitución!