Vinte anos de pirata...

Mire que lle digo don Manoel! Xa facía tempo que o Damián, aquel poeta minimalista que traballaba na asesoría do meu amigo Antonio, aquel noutrora rapaz, afervoado difusor da poética do silencio do que xa lle teño falado abondo, non se deixaba ver pola taberna.

O certo é que, pechada xa como ben sabe a nosa taberna do Mincha, esta outra, onde tivemos que fixar a nova sede da nosa confraría, quédalle un pouco a contramán para facer a clásica escapadela da oficina cando a media mañá o estómago reclama os seus dereitos.

Damián é home de afervoadas conviccións nisto da poesía. Se a memoria non me traizoa penso que xa lle contara moi polo miúdo ás súas discusións con don Luis de Altamira Toranzo, máis coñecido como «o Migallas», arredor de se a poesía debe ter ou non rima e ritmo, se debe ou non debe ser intelixible, se debe comunicar ou soamente sorprender. A entrada de Damián coincidiu cun comentario que fixéralle a Miguel o taberneiro arredor dunha noticia do «faro» de hoxe.

—      Manda chover na Habana Miguel! Como dicía Xosé, “vinte anos de pirata e aínda non sabes onde está o mar Caribe!”

—      Bo día á concorrencia! —di Damián que unha persoa educada. Para preguntarme decontado— E logo don Paio: que lle pasa ao pirata ese co Caribe?

—      Bo día Damián! Ao pirata nada. Soamente unha frase comparativa que utilizaba un engraxador que viña comigo na máquina do «Mar de Labrador», cando alguén sinalaba o evidente como descuberta propia.

—      E logo, que foi o da descuberta?

—      Pois segundo a periodista do «faro» unha rapariga moi feita e aínda un pouco carapucheira, que ven de publicar un ensaio acerca das relacións, normalmente pouco frutíferas, que hai entre a poesía e a economía.

—      Xa sei quen é. Esa poetisa que pon a cara de ser a versión galega de Penélope Cruz!

—      Amodiño Damián! Críticas ao físico mellor non.

—      Perdón don Paio, ten vostede toda a razón. É que a súa actitude tírame dos meus couzóns Abomino das persoas que se fan a se mesmas preguntas retóricas sen ningunha intención de que ninguén llas responda.

—      Refíresche a iso de “cómpre profesionalizar as poetas?

—      Por exemplo! E por que “as” e non “os”?

—      Porque para elas o inclusivo é “as” e non “os”.

Nese intre intervén Miguel na conversa para reclamar a debida atención ao ritual tabernario, que Damián, no seu arrebato de cólera, esquecera respectar.

—      E logo don Damián, que lle poño? O de sempre?

—      Por suposto! E que temos hoxe de tapa?

—      A muller fixo un estufado de lentellas con chourizo e verduras...

—      Co seu allo porro, cenoria e un pouquiño de pataca?

—      E o chourizo!

—      Xa estás tardando!

Para min que unha das cousas que máis lle proia a Damián non era o chourizo das lentellas, que estaba no seu punto de pemento, senón ao sentirse aludido pola acusación da poetisa irredenta arredor do “perigo de deixar o discurso da literatura aos que teñen as costas cubertas por un traballo remunerado, por motivos familiares ou de parella”. Iso e a consigna chamada á militancia feminina a “retirar o discurso poético das mans masculinas”

—      Pero que tipo de chamamento é ese?

—      Creo que a rapariga pretende facer unha crítica á dominación masculina no ámbito da poesía...

—      Vaia unha crítica máis estúpida. Dominación masculina na terra de Rosalía!

—      Pois iso é o que pide: dar máis espazo e recoñecemento á poesía escrita por mulleres.

—      Non tal don Paio! Le, lea: “Fomentar unha cultura de gremio de mulleres poetas.”

—      Ves! Pois teño para min que niso teño que darche a razón.

Aproveito que Damián sopra na culler para arrefriar as lentellas que Reme, a muller de Miguel, ven de servirlle, para explicarlle que un “gremio de mulleres poetas” non é precisamente unha reivindicación moi sensata. Porque, se ben é certo que os gremios controlaban os prezos e os salarios e regulaban as condicións de traballo para asegurar un nivel de vida digno para os seus membros, tamén establecían normas de calidade para os seus produtos, e controlaban o acceso ao oficio para limitar o número de practicantes e manter a estabilidade económica dos seus membros. Tamén serían responsables da formación de novas poetas a través dun sistema de aprendizaxe que garantira a calidade dos poemas.

—      Ao final don Paio, para esta muller todo é unha cuestión de cartos. Que se “necesito que se me pague por este traballo”,  “que non queden so os intermediarios con ese beneficio”, “son moito máis responsables as institucións e o mercado”...

—      Non tal Damián! Queixase, con razón, de todo esa grea de xentes que pensan que ós artistas teñen abondo para vivir coa visibilidade e o prestixio. Onde non acerta é en pensar que son soamente as poetisas as que sofren tal ofensa económica; por desgraza é común a moitas profesións algunhas delas —como a súa don Manoel— non artísticas.

Tampouco está moi acertada co ataque aos intermediarios. Hai intermediarios do tipo do irmán ou o mozo de “Risíbel D.A.” que merecen esa xenreira, e intermediarios do tipo Carlos Barral que pola contra son acredores de toda a nosa admiración e cariño. Finalmente o de poñer unha copulativa e non unha adversativa entre institucións e mercado da a impresión de estar acendendo unha vea a deus e outra ao diaño. Como no chiste dos vascos non podes estar a cogomelos e a «Rolex». Se estás a cogomelos se respectuoso coa contorna, non danes a flora nin a fauna, non arranques os cogomelos; córtaos pola base para non danar o micelio e dificultar futuras colleitas; tampouco os colleites demasiado novos ou demasiado vellos; finalmente non mestures cogomelos na mesma cesta. E se estás a «Rolex» xa sabes: ou alguén perdeu un antes ou mellor que te dediques e escribir letras de «reguetón».

E mire que lle digo, don Manoel! Marchou o Damián cando rematou as lentellas e non cando o fixo a conversa, que moita tea quedaba por cortar. Pero el tamén estaba a cogomelos! Eu quedei rumiando as propostas da nova e entusiasta poeta ata que, sen vir moito a conto, veume á memoria un poema de Celaya que coñecín na voz de Paco Ibánez:

Poesía para el pobre, poesía necesaria

como el pan de cada día,

como el aire que exigimos trece veces por minuto,

para ser y en tanto somos dar un sí que glorifica.