As cachas de Gayarre

Mire que lle digo don Paio! Afeccionada ao cinema fun e sigo sendo! Será ou non herdanza do meu pai, pero todos os irmáns medramos ao recendo do celuloide e iluminados pola luz da lanterna do acomodador. Se será costume, rito ou tradición que aínda hoxe raro é o sábado que non paso un par de horas collidiña da man co meu Manoel como cando, cantos anos xa disto!, andabamos a mocear.

Se volvo a vista atrás aos tempos da miña infancia me vexo paseando pola rúa do Príncipe agardando que chegara a hora de entrar no cine.  Se volvo á miña adolescencia nunha daquelas tremendas colas que se formaban nas billeteiras. E se o fago á miña xuventude estou no cine co meu Manoel.

O cinema era a mellor forma de pasar as tardes de domingo. Un luxo alcanzable para as clases populares, ás familias numerosas e a mocidade de dispoñibilidades económicas limitadas. Una forma barata de viaxar a outras realidades menos grises, máis abertas á modernidade, a liberdade. As salas de cinema, especialmente o "poleiro", foron nun lugar crave de encontro social, especialmente para os mozos, e a miúdo o único lugar onde se podía ter certo grao de intimidade. As salas ofrecían un espazo cómodo e abrigado onde pasar varias horas. E se chovía —que daquela chovía arreo— que mellor sitio para resgardarse do malhumor da meteoroloxía!

Nos tivemos moi cedo a televisión na casa, que o meu primo era o xerente dunha importante cadea de electrodomésticos de Barcelona, e nos conseguira un dos primeiros modelos a prezo de fábrica. Pero aquilo non tiña comparación co cinema! Cousas de mérito había, como Estudio 1 ou Historias para non durmir, e outras simplemente divertidas como Bonanza ou O fuxitivo, pero sen a maxia da escuridade da sala, o silencio e atención que provocan o acto crucial de suspensión da incredulidade e forxan o vínculo emocional compartido.

Vostede non ía ao cine don Paio? Entendo. Pouca cousa de interese chegaba á pantalla do “Marabillas” e non hai cine a bordo daqueles bous de altura nos que navegaba. Pero para ver algunha como Gilda si que se achegaría ata Vigo, non si? A famosa escena onde Rita Hayworth quítase sensualmente unha longa luva negra marcou a ferro aos rapaces —e non tan rapaces— dunha época. Aínda que a censura civil franquista aprobouna inicialmente —disque por indicación do propio Franco— a presión da Igrexa Católica e de toda a carcunda foi tan grande que chegaron organizar violentas protestas á porta do Fraga.

Protestas que don Isaac agradecía fondamente, porque a xente acudía en masa ao cinema esperando presenciar un acto de inmoralidade que, en realidade, era máis unha cuestión de actitude e suxestión que de espido explícito. Aínda que algunha xente moi sabida e moi viaxada informaba a todo o que lle quería prestar atención que o famoso baile da Hayworth en España estaba cortado, e que, para velo completo, había que viaxar a Perpiñán.

Tan famoso en Vigo como a luva de Rita Hayworth foron “as cachas de Gayarre". Que non escoitou falar delas? Pero don Paio, onde estivo vostede nos anos sesenta? Certo: no Gran Sol! Pois resulta que na película protagonizada por Alfredo Kraus, hai unha escena na que se reflicte o tráxico momento da última actuación de Julián Gayarre no Teatro Real de Madrid. Nela está a cantar a aria de "Je crois entendre encore" de Os Pescadores de Perlas cando ao tentar alcanzar o Si natural agudo —froito da broncopneumonía que padecía— crebóuselle a voz, por primeira vez en toda a súa carreira. Na película Kraus di: “non podo; non podo cantar” e vaise cambaleando cara ás bambolinas, onde, ao ser axudado polos tremoistas se lle sube o saio deixando ver as pernas do actor.

Ata onde subiu o saio de Kraus? Ata as coxas ou ata ás nádegas? Nunha palabra: víronselle ou non as cachas? Ao chamado daquela porfía os espectadores acudiron en masa ao cinema tentando comprobar por se mesmos se se lle vían ou non as cachas a Gayarre.

E mire que lle digo don Paio! Nunca tanta xente do común estivo tan atenta as consecuencias dun Si natural agudo.