A derradeira alborada

Mire que lle digo, Don Manoel! que os ardores do Tiniño aliviáronse pronto, nun “San Migueliño das uvas maduras, moito me tardas, pouco me duras”, que  paixón da xente nova é coma foguete de feira, pero as necesidades da pousadeira eran de moito mais calado, que o pozo das ausencias das viúvas de vivos non é doado de encher, e o lume que o Tiniño prendera ardía en Carme coma en leña de carballo, que moito despois de extinguida a labarada mantén a brasa latexando no mais fondo da alma. A pousadeira aínda conservaba moito da garrida moza que fora, vai alá non moito tempo, era muller agarimosa, boa cociñeira e tiña terras de seu; pero os planes do noso Tiniño tiñan pouco que ver con quedar no Chao. Fora a chamada do mar, ou da vida errante do gaiteiro, que en canto Marcial recuperou un pouco de color nas carnes, concertaron para aproveitar a noite e escapar sen dar nin chío da casa da Carme. Así que no mais escuro da noite, recadan as súas exiguas pertenzas, gaita, tamboril e bombo, e choutan pola ventá, coa risa da trasnada intentando rebentarlles os illares. Non hai moito camiño entre o Chao e Meira, menos de dez quilómetros, pero de súpeto énchese o ceo de nubes negras e comeza a chover coma se envorcaran un caldeiro. Marcial tira do peto unha libeta con augardente, para coller folgos para o camiño. Tino pídelle un grolo, Marcial négallo, pelexan un pouco pola botella, e o Marcial esvara, roda pola encosta e vai caer ao Rego Grande, onde acaba de mollar o pouco que aínda estaba enxoito. Cando chegan á pensión en Meira o Marcial arde de febre. Tiniño, que estaba xa coma con lume no rabo por coller el a gaita, non perde a oportunidade, e dille que quede a descansar no leito ben abrigado para repoñerse. Tiniño toca e toca coma se os anxos da música lle viñeran axudar. A a fachenda de se-lo gaiteiro da festa énchenlle o peito de ledicia e non para de tocar ata ben entrada a noite. O Tino ten uns poucos de remorsos cando a mañá seguinte vai toca na porta do Marcial para lle espertar para toca-la alborada, pero o Marcial non tocará aquela alborada. Nin esta nin ningunha; o Marcial está, branco coma as sabas; definitivamente morto.

Na mellor festa galega
ten que lucir un gaiteiro
que tendo gaitiña e mozas
non se precisa o diñeiro.