No enterro do Marcial

Mire que lle digo, Don Manoel! Vén a morte e non sabemos de que sorte! Que pouco dura a ledicia na casa do probe, que foi volver do traballo, que traballo é tocar a gaita, e ter que facerse cargo do sucedido! Que o Marcial xa nada pide, pero os donos da pensión deulles tempo abondo de cavilar no feito de que Meira é unha vila e non unha aldea, e que un morto na sala e mal negocio na pensión. E ao fin, sen  veciños nin amigos nin familia, moito velorio tampouco ía haber! Así que nada de campás, nada de multitudes ocupando a morada, mentres as mulleres da casa andan como debadoiras, facendo comida, servindo café e bebidas espirituosas. Nada de choradeiras e carpideiras, nada de loanzas e panexíricos, nada de feroces críticas da vida que levou o defunto, brincadeiras á custa do que se está a velar. E nada de bicos ás agachadas da filla do Marcial co noivo, que ser a do bombo ten mais dun sentido.

Fora dos donos, ninguén na pensión vai saber do defunto. O noso Tiniño, moi feireado pero pouco aproveitado, adoece por coller a cama despois do traballo do día grande da festa, pero non hai tempo que perder. O da funeraria xa está na pensión atendendo aos derradeiros coidados que o corpo do defuntiño merece. A pousadeira xa fixera onte o de pecharlle a boca, atándolle o queixo cun pano branco, que unha vez que o cadáver estea ríxido xa non hai xeito. Cando chega o cura co monaguillo compre poñerse en marcha. O derradeiro bico da filla, e pechar a sinxela caixa que os poucos cartos que quedaban no peto despois de pagar a pensión deu para mercar, antes de sacala a ombreiros do dono da pensión, dous ramistas e o Tiniño, cos pés por diante e pola porta de atrás. A comitiva colle o camiño do cemiterio, Tiniño lembra que o vieiro tiña por nome Costa do Cabo, o que non deixa de ter o seu aquel! O cortexo o compoñen, pois, un rillote coa cruz, o cadaleito levado polos catro homes, antes enumerados, o cura bisbando responsos e, finalmente, a filla do Marcial e o seu namorado. Non hai nin medio quilómetro de camiño ata a o cemiterio, pero, sen ninguén que lles dea o relevo, cando chegan diante da fermosa Capela de San Roque, están os catro derreados. O sepultureiro ten xa a foxa aberta no recanto dos probes e agarda a que os portadores da caixa recuperen un pouco de alento.

• Veña que non temos todo o día! – protesta o crego.
• Xente de Meira, tropa lixeira! – contesta o Tiniño.

Os catro érguense do chan, batendo a terra da cueira dos pantalóns, e collen un cabo das cordas que pasan por baixo do cadaleito. Mentres o clérigo gaguexa os seus fúnebres e a caixa descende á cova nos ollos da filla de Marcial non hai nin unha bágoa. Retiran as cordas e o Tino colle unha presa de terra, dálle un bico, e a deita sobre a caixa.

• Adeus Marcial! - di o Tino- Que aló onde vaias segas a picar, repicar e repenicar, coma ti me ensinaches!
• Adeus, meu pai! - engade a filla - Que aló onde vaia o traten a metade de mal do que me tratou vostede!

E a filla do Marcial, da que non chegaremos a saber o nome, non dixo nada mais. Colgou o seu corpo miúdo no forte brazo do seu namorado, deu as costas ao sartego do seu pai, e saíu paseniño do camposanto. E, mire que lle digo, Don Manoel, que o noso Tiniño nunca mais soubo dela, pero aquelas palabras quedaron chantadas na súa memoria tremelando coma a folla dun coitelo de matachín!