O agasallo do Filipe

Mire que lle digo, Don Manoel! Que foi o curmán do Constantino o que lle trouxera da súa estadía no Ferrol, coma un precioso agasallo, o devecer de Tino pola mar, degoro que valeulle o alcume de Averomar. Filipe, que tal era o nome do que foi primeiro mariñeiro á forza e namorado da mar despois, ten tamén un oco moi especial nas miñas lembranzas. O Filipe, tiña o seu berce nun pobo do mesmo concello, Santiago de Verea, que está cheo de pedras dos romanos e mesmo de antes deles. Quizais por iso Filipe tiña unha querenza especial polas pedras antigas que atesouraba con afán. A peza mais fermosa da súa colección era un ara sepulcral coas letras IOV, que un Deán de Celanova lle dixera que era algo así coma Iuppiter Optimo Maximo. E, mire que lle digo, Don Manoel! Que eu nunca tiven ao Felipe diante dos ollos mais, nas longas singraduras o Averomar faloume tanto del, que teño a súa imaxe mais clara que a de moitos que navegaron nos mesmos buques ca min.

Soamente algunha aclaración ao contexto no que Mirequelledigo, sitúa ao primo Filipe. A ilustración pertence á ermida de San Trocado, situada, coma moitas outras na nosa terra, enriba dun castro prerromano. Outra xustificación posible da súa situación, se recolle nunha lenda, na que uns portugueses (a non esquecer onde está situado o lugar) roubaran unhas reliquias en Celanova e ao chegares a este punto quedaron paralizados sen poder continuar na súa fuga, por obra dun milagre de San Rosendo, fundador do Mosteiro de Celanova.

O topónimo Verea pode indicar que o concello estaba atravesado por unha antiga vía romana de carácter secundario, que saía de Aquis Querquennis cara ao norte, entrando polo alto do Vieiro. O que é certo é que a presenza romana é abundante e na bisbarra consérvanse restos megalíticos, destacando unha necrópole de mámoas con cámara funeraria.