O Tino decátase da realidade

Mire que lle digo, Don Manoel! Que se o Tiniño soñara que co Marcial ía toca-la gaita polo mundo adiante, pouco tempo fíxolle falta para decatarse do seu verdadeiro rol: tocar a caixa que o Chinto deixaba para marchar na procura do seu recén descuberto pai en Santiago de Cuba. Alá foron as ilusións do Tino; comezado e acabado como camisa de enforcado, como di o refrán, aínda que moito prometeulle o Marcial que aprendería ao seu carón, e que por veces deixaríalle tocar a el cando a canseira e a mala vida no lle deixaran soprar, para que o Tino non volvera atrás na súa decisión.

E dixen que o Chinto recén descubrira que tiña pai, porque por orfo o venderon ao Marcial, a familia para a que traballaba coas cabras no monte por pouco mais que teito e mantenza, cando a súa nai morreu dun cólico miserere. Podería dicirse que o Chinto deixara daquela de coidar un fato de cabras vivas no monte, para coidar ao dono duna pelica de cabra con tubos, polas festas e romarías.

Ben sabía Marcial que o Tiniño era un pouco maior de mais para empezar no oficio de tamborileiro, pero o rapaz era listo de mans e levaba a música fincada no mais fondo do ser. E, que  carafio! se algún golpe ía fora do sitio con tal que o pulso mantivérase firme coma o bater dun corazón todo iría de novo ao rego.

- Medir ben, Tino! Ese é o secreto! – Porfiaba o Marcial.

Menos mal que na tarefa de levar o pulso mallado, axudáballe unha rapariga tísica que case que desaparecía detrás do bombo que percutía con firmeza. E cada vez que o Marcial enguedellábase cos picados, repicados e repinicados que copiara de Modesto de Abavides, tiña sempre a firme guía do latexar do bombo e o percutir da caixa.

A rapaza do bombo, da que nunca cheguei a saber o nome, era filla de Marcial, e quedara ao seu coidado cando a súa nai, farta de agardar polo gaiteiro, traballando as terras dos demais pola mantenza e pouco mais, marchou con outro home.

E, mire que lle digo, Don Manuel, da filla do Marcial, escoitaremos falar algunha vez mais nestas miñas lembranzas do Tiniño, o gaiteiro que quixo ver o mar tan de preto que case que cústalle a vida.

-¿Onde tocaches, gaiteiro?

-Eu toquei de mar a mar.

-Moito andiveches, gaiteiro,

pouco puideches tocar.